გია ხუხაშვილი: საქართველო და აზერბაიჯანი არის ერთიანი გეოპოლიტიკური კვანძი, რომლის დაშლაც რუსეთის ერთ-ერთი სტრატეგიული ინტერესია
“როდესაც საქმე დავით გარეჯას ეხება, პრობლემა ფუნდამენტურია. ჩვენ არ ვლაპარაკობთ მხოლოდ ტერიტორიებზე, უდაბნოს მონასტერი და ჩიჩხიტურის კოშკი ჩვენი ეროვნული იდენტობის განუყოფელი ნაწილია”,- ამის შესახებ ექსპერტი, გია ხუხაშვილი გაზეთ “კვირის პალიტრასთან” ინტერვიუში საუბრობს.
ექსპერტმა ინტერვიუში, დავით გარეჯის გარშემო განვითარებული მოვლენები შეაფასა.
“როდესაც საქმე დავით გარეჯას ეხება, პრობლემა ფუნდამენტურია. ჩვენ არ ვლაპარაკობთ მხოლოდ ტერიტორიებზე, უდაბნოს მონასტერი და ჩიჩხიტურის კოშკი ჩვენი ეროვნული იდენტობის განუყოფელი ნაწილია, შესაბამისად, ეს თემა არ ითვლება კვადრატული მეტრებით, არც არანაირი თანხით, რადგან მისი მნიშვნელობა შეუფასებელია. აქედან გამომდინარე, დაინტერესებული ვართ, რომ საკითხი გადაწყდეს ჩვენი ინტერესების შესაბამისად. მისასალმებელია, თუ დოკუმენტური დადასტურება არსებობს, რომ ეს ტერიტორიები ერთმნიშვნელოვნად საქართველოს საზღვრებშია მოქცეული. რა თქმა უნდა, ჩვენ ყველა საბუთი უნდა მოვიძიოთ ამის დასამტკიცებლად. მეტიც – რომც ვერ მოვიძიოთ, ვფიქრობ, ჩვენსა და აზერბაიჯანს შორის ისეთი დამოკიდებულებაა, რომელიც იძლევა ოპტიმიზმის საფუძველს, რომ ამ პრობლემის გადაჭრისას კომპრომისი გამოიძებნება, თუმცა, რაკი ეს კომპრომისი აქამდე ვერ მოიძებნა, აშკარაა, რომ ამ საკითხს აზერბაიჯანშიც მტკივნეულად უყურებენ.
აზერბაიჯანში, ამ ქვეყანაში არსებობენ ადამიანები, რომლებიც მიიჩნევენ, რომ ეს ალბანური კულტურის ძეგლებია. ამიტომაც დაკონსერვდა ეს პრობლემა, ანუ რადგან ასეთ ფაქიზ თემას შეეხებოდა, ჩვენმა ყოფილმა ხელისუფლებებმა ეს საკითხი დააკონსერვეს და მიუხედავად იმისა, რომ საზღვარი არ დადგენილა, ეს პრობლემას არავის უქმნიდა. სასულიერო პირებსაც რომ ჰკითხოთ, მათ ამ ტერიტორიაზე მიმოსვლა და საეკლესიო რიტუალების აღსრულება თავისუფლად შეეძლოთ. ამ თემის აქტუალიზაცია და ჯინის გამოშვება დაიწყო სალომე ზურაბიშვილმა, როდესაც რატომღაც ალაპარაკდა აზერბაიჯანთან საზღვრის დელიმიტაცია-დემარკაციაზე მაშინ, როდესაც არც სომხეთთან გვაქვს საზღვარი დადგენილი და რუსეთთან რაც ხდება, ყველამ ვიცით. სწორედ სალომე ზურაბიშვილის განცხადებებს მოჰყვა გაუგებრობა, დაძაბულობა და ადგილზეც უკვე გაჩნდა თოფიანი კაცი, რაც, ჩემი აზრით, იყო დიდი უგუნურება და სახელმწიფოებრივი პროვოკაცია. ამ თემაზე მუდმივად უნდა მუშაობდეს კომისია, მოძიებულ იქნეს დოკუმენტები, რომელთა მიხედვით ყველაფერი გაირკვევა, საბოლოო გადაწყვეტილებები კი კომპრომისით მიიღება…
რაც შეეხება დღევანდელ ვითარებას, შეიძლება ითქვას, რომ დღეს პრობლემა არც რუკებია, არც დემარკაცია და არც თუნდაც გამოძიება. პრობლემა არის ახლანდელი კონტექსტი, ფორმა და შესაბამისი ნარატივი. რუკა იპოვეს, რაც, როგორც ამბობენ, ჩვენი პოზიციების გამყარებისთვის მნიშვნელოვანია და ეს ძალიან კარგია, მაგრამ როდის მოხდა ეს? მაინცდამაინც მაშინ, როდესაც ორი სერიოზული ფაქტორი დაემთხვა ერთმანეთს. პირველი – წინასაარჩევნო პერიოდი, ანუ დრო, როდესაც ხელისუფლებას სჭირდება ისეთი თემის წამოწევა, რომელიც საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანია და გამოდგება ოპონენტების დემონიზირებისთვის. მეორე ფაქტორი აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის განახლებული კონფლიქტია. მაშინ, როდესაც აზერბაიჯანი სწორედაც საკუთარი ტერიტორიების დაბრუნებისთვის იბრძვის, რუსეთისთვის კი, როგორც სომხეთის მოკავშირისთვის, უფრო მნიშვნელოვანია საქართველოსა და აზერბაიჯანს შორის ვითარების დაძაბვა, იწყება ამ თემის აქტუალიზაცია”, – განაგრძობს რესპონდენტი.“საზოგადოების ნაწილის უნდობლობას იწვევს ის, რომ ასეთი დამთხვევა შემთხვევით იშვიათად ხდება. გარდა ამისა, აქ ჩნდება კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი – რა ფორმით ხდება ამ თემის აქტუალიზაცია. კომისიის წევრებს ჰბრალდებათ, რომ მათ ქართული მიწა გაყიდეს. შეიძლება ამ კონკრეტული ადამიანებისკენ არც იყო მიმართული ეს ბრალდება და ვიღაცამ ოპონენტის დემონიზაციის სურვილით ასე სცადა წინა ხელისუფლებასთან ამ თემის დაკავშირება. ვფიქრობ, მათ იმედი ჰქონდათ, რომ გატეხდნენ კომისიის წევრებს, ხელს იმჟამინდელი ხელისუფლებისკენ გააშვერინებდნენ და, მაგალითად, ათქმევინებდნენ, რომ ეს მათ მიხეილ სააკაშვილმა დაავალა. ამ ყველაფრის მერე კი ხელისუფლება გვმოძღვრავს, რომ თურმე ასეთი თემების პოლიტიზება არ უნდა ხდებოდეს, რაც, ცოტა არ იყოს, სასაცილოა, რადგან სწორედ მათ დაიწყეს ამ ძალიან მგრძნობიარე თემით მანიპულირება.
გასაგებია, რომ ხელისუფლება ისე ცინიკურად უყურებს საზოგადოებას, მზად არის, მის ფაქიზ გრძნობებზე ითამაშოს, ოღონდ კი ძალაუფლება შეინარჩუნოს, მაგრამ უნდა გვესმოდეს, რომ სახელმწიფოებრივი, უფრო ფასეული ინტერესი დგას საფრთხის წინაშე. როდესაც ხელისუფლების წარმომადგენლები ამბობენ, რომ ვიღაცამ ქართული მიწები გაყიდა, რა გამოდის, ეს მიწა აზერბაიჯანმა იყიდა, ანუ უკანონოდ მიიტაცა? ეს ამ ყველაფერს საერთაშორისო სკანდალის ელფერს სძენს, ანუ დღეს საქართველოს ხელისუფლების ქმედებები აზერბაიჯანს წარმოაჩენს ქვეყნად, რომელიც თურმე მიწებს ზოგან ყიდულობს, ზოგან კი თოფით იტაცებს. არადა, ყველამ იცის, რომ აზერბაიჯანი საკუთარი ტერიტორიული მთლიანობის აღსადგენად იბრძვის და სწორედ აქ ჩანს, ასე ვთქვათ, რუსული ინტერესი. ისმის კითხვა – ვის წისქვილზე ასხამს ეს ვითარება წყალს? პასუხი მარტივია – რუსეთის, რომელიც ამ ომში არის მხარე და დაინტერესებულია როგორც საქართველოში ანტიაზერბაიჯანული, ისე აზერბაიჯანში ანტიქართული განწყობის შექმნით, საბოლოოდ კი ორი ქვეყნის ურთიერთობის დაძაბვით.
ძალიან კარგია, თუ რუკები და რაღაც ახალი დოკუმენტები იპოვეს, მაგრამ ეს ყველაფერი – გამოძიებაც კი, უნდა წარემართა სამუშაო ვითარებაში და არ ექცია აღვირახსნილი პოლიტიკური პროპაგანდის საგნად. მშვიდად, სამუშაო ვითარებაში უნდა დაწყებულიყო აზერბაიჯანთან საკითხის განხილვა. შეიძლებოდა ცოტა ხანს მოცდაც, რადგან ამ ქვეყანას ახლა უფრო დიდი პრობლემები აქვს. გადაგვედო ამ საკითხის განხილვა მანამდე, ვიდრე ყარაბაღში ცხელი ომის ფაზა დასრულდებოდა. ისედაც ხომ ცხადია, რომ საზღვრის დადგენის პროცესი სწრაფად ვერ დასრულდება. უკიდურესად არადიპლომატიური, უხეში ფორმით ამ თემის აფეთქება, ფაქტობრივად, ირიბი ბრალდება აზერბაიჯანის მიმართ ხელს კი არ უწყობს პრობლემის გადაჭრას, პირიქით, აზიანებს და სერიოზულ რისკებს წარმოშობს… აზერბაიჯანი და საქართველო არის ერთიანი გეოპოლიტიკური კვანძი, რომლის დაშლაც რუსეთის ერთ-ერთი სტრატეგიული ინტერესია, რათა ამიერკავკასია გააკონტროლოს. რა სასწრაფო აუცილებლობა იყო ივერი მელაშვილის დაკავება? რა სახელმწიფოებრივ საფრთხეს წარმოადგენდა ის? ან რატომ ზის ეს ხალხი ციხეში, გირაოთი რატომ არ გამოუშვეს, არ მესმის… ვერაფერს გამოვრიცხავ, მაგრამ ვერ წარმომიდგენია, როგორ შეიძლება ადამიანმა ასეთ რამეს ხელი მოაწეროს. ხელისუფლებამ ილოცოს, რომ ივერი მელაშვილს არაფერი დაემართოს… მოკლედ, ეს ყველაფერი ძალიან ყალბ შთაბეჭდილებას ტოვებს. ბუნებრივად ჩნდება ეჭვი, რომ ამ თემის წამოწევა გათვლილია საზოგადოების ფაქიზ გრძნობებზე თამაშსა და ამისგან პოლიტიკური დივიდენდების მიღებაზე… თუ ეს მხოლოდ შიდა მიზნებით არის გაკეთებული, კიდევ არა უშავს, მაგრამ თუ ამაში გარე ხელიც ურევია, ეს გაცილებით დიდი საფრთხეა ქვეყნისთვის. გამოდის, რომ საქართველო-აზერბაიჯანის გეოპოლიტიკური კვანძის გადაჭრის მცდელობით ვიღაც ნებსით თუ უნებლიეთ ხორცს ასხამს რუსულ ოცნებას. შეიძლება ეს ვიღაცას სიბრიყვით მოსდის – ყოფილა ჩვენს ისტორიაში, რომ პატრიოტულად განწყობილ ხელისუფლებებსაც უთამაშიათ რუსული თამაში. მოკლედ, ძალიან მძიმე და შემაშფოთებელი ვითარებაა. იმედი მაქვს, აზერბაიჯანი მოიქცევა დინჯად და ამაზე სწრაფი და გაუთვლელი რეაქცია არ ექნება. ვხედავთ, რომ ისინი ჯერჯერობით კომენტარსაც არ აკეთებენ, რაც სწორია. აზერბაიჯანისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია საქართველოსთან კეთილგანწყობილი ურთიერთობის შენარჩუნება ბევრი მიზეზის გამო, ამიტომაც ახლა ისინი ამ საკითხის იგნორირებას ცდილობენ. ეს ქვეყანა, ჩვენგან განსხვავებით, პრაგმატულ პოლიტიკას ატარებს, ამ დროს კი ჩვენთან სრული ბაკქანალიაა. ქვეყნის ერთი ნახევარი მეორეს მოღალატეს ეძახის, რაც უმძიმეს ფონს ქმნის, ვითარების აფეთქებაზე, ანუ, ფაქტობრივად, პანდორას ყუთის გახსნაზე პასუხისმგებელი კი ხელისუფლებაა. უნდა გვესმოდეს ისიც, რომ აზერბაიჯანთან შეთანხმება უნდა მოხდეს მხოლოდ და მხოლოდ კონსენსუსით და ურთიერთგაგებით. რუკის პოვნა კარგია, მაგრამ აზერბაიჯანს ბევრი მიზეზის გამო შეუძლია ეს რუკა საქართველოს უკან გადმოუგდოს. საინტერესოა, მერე რას აპირებენ? ამიტომ ასე ჯიქურ კი არ უნდა დაეტაკო პარტნიორს და ბრალდებები თუნდაც ირიბად წაუყენო, არამედ უნდა დაჯდე, დაელაპარაკო, მისცე საშუალება, რომ მან თავის საზოგადოებასაც აუხსნას საქმის ვითარება და მოამზადოს საზოგადოებრივი აზრი, რათა არ მივიღოთ უკონტროლო კონფლიქტის ახალი კერა. სწორედ ამიტომ ამას ყვირილი კი არა, დიპლომატიური მუშაობა სჭირდება. ეს იყო საარჩევნოდ მომზადებული ფანდი, შეიძლება – რეალური პრობლემაც, რომელსაც წინასაარჩევნო დანიშნულება მიანიჭეს. მათ დაუშვეს შეცდომა და იმ შედეგს ვერ მიიღებენ, რასაც ელოდნენ. ერთი კვირა შეიძლება ემოციით აცხოვრო ადამიანი, მაგრამ როცა ემოციები ცხრება, ირთვება გონება და ჩნდება ბევრი კითხვა, რომლებზე პასუხიც ხელისუფლებას არა აქვს. ამიტომაც დადიან პროკურორები ეთერიდან ეთერში, რაღაცის მტკიცებას ტელევიზიებით ცდილობენ… საოცარი რამ ხდება…”,- ამბობს ექსპერტი.