მოტყუებული მომხმარებლები და “უდანაშაულო” კომპანიები – დღევანდელი ქართული ბაზრის რეალობა
თუ თქვენ თვლით, რომ მწარმოებელი კომპანიების მიერ დაწესებული რეგულაციების მსხვერპლი გახდით, მაშინ ეს სტატია აუცილებლად უნდა წაიკითოთ
იმისათვის, რომ გამყიდველსა და მომხმარებელს შორის “გარიგება” შედგეს, პირველ რიგში, პროდუქტია საჭიროა. შესაბამისად, გამყიდველი, მყიდველი და პროდუქტიც, რომელიც მწარმოებელი კომპანიის მიერ არის დამზადებული, ბაზრის მთავარი მონაწილეები არიან. საქართველოს კანონი, მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ, მკაცრად განსაზღვრავდა ყველა იმ მხარის უფლება-მოვალეობებს, რომლებიც ყიდვა-გაყიდვის პროცესში მონაწილეობდნენ, თუმცა ორი წელია, რაც ეს კანონი აღარ არსებობს. შესაბამისად, მომხმარებლების უფლებების დარღვევაც განსაკუთებით გახშირდა.
ნინო 35 წლის არის, სკოლის პედაგოგია და მისი ყოველთვიური ხელფასი 350 ლარია. 30 დეკემებერს, მან „ქენონის“ მოდელის, 800 ლარიანი ფოტოაპარატის განვადებით შეძენა გადაწყვიტა. „ალტას“ ტექნიკის მაღაზიაში საგარანტიო ტალონი რამდენიმე წუთში გაუფორმეს. მანაც მაშინვე მოაწერა ხელი აღნიშნულ დოკუმენტს და ახალი შენაძენით შინ დაბრუნდა. რამდენიმე დღეში აღმოჩნდა, რომ ფოტოაპარატს ქარხნული წუნი ჰქონდა. ახალი წლის ღამეს, 13 იანვარს, მომხმარებელმა ბელიაშვილის ქუჩაზე მდებარე „ალტას“ სერვისცენტრს მიმართა. თუმცა მას განუცხადეს, რომ საგარანტიო დუკომენტით გაწერილი პირობები უკვე დაარღვეული იყო და აპარატს ვეღარ გამოუცვლიდნენ. თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ ახალი წლის გამო, 1,2,5 არასამუშაო დღეებად ფიქსირდება, მაშინ გამოდის, რომ მომხმარებელმა საგარანტიო ტალონით გაწერილ ვადას სულ რაღაც 2 დღე გადააშორა.
“გაყიდვის დღიდან ნივთის მფლობელს სხვადასხვა სერვის ცენტრები ემსახურება. ამ შემთხვევაში, „ქენონს“ „ტექპოინტი“ ემსახურება რადგანაც, სწორედ ის არის ამ ბრენდის ოფიციალური წარმომადგენელი. ხელშეკრულებაშიც მითითებულია, რომ თუ მომხმარებელი 5 დღის განმალობაში პრობლემას დააფიქსირებს, მაშინ „ალტა“ პასუხისმგებლობას იღებს საკუთარ თავზე და ნივთს თავად უცვლის. 5 დღის შემდეგ მთელი საგარანტიო ვადის განმალობაში ნივთი მხოლოდ შეკეთებას ექვემდებარება“,-აცხადებენ ალტაში.
იმის გასარკვევად, თუ რა პასუხისმგებლობა აქვს სერვის ცენტრს მომხმარებლის წინაშე, მაშინ როდესაც, ბრენდის “რეალიზატორი” კომპანია, დაზიანებული ნივთის დაბრუნებასთან დაკავშირბით პასუხისმგებლობას თავიდან იცილებს, “კვირა” კომპანია “ტექპოინტსაც” დაუკავშირდა. აღმოჩნდა, რომ კომპანიაში საზოგადოებასთან ურთიერთობის მენეჯერი არ ჰყავთ. სერვის ცენტრის ოპერატორმა გიორგი თარხნიშვილმა კი განაცხადა, რომ ცენტრი მხოლოდ ნივთის შეკეთებას უზრუნველყოფს. „ტექპოინტის“ ოფიციალურ ვებგვერდზე კი ნათქვამია:
“ტექნიკის შეკეთება ხდება იმ მწარმოებლის ან გამყიდველი სავაჭრო ორგანიზაციის დადგენილი პოლიტიკის მიხედვით, რომელთანაც გვაქვს შესაბამისი შეთანხმება საგარანტიო მომსახურების თაობაზე. საგარანტიო პირობებს განსაზღვრავენ მწარმოებლები და პარტნიორი სავაჭრო ორგანიზაციები.” რაც შეეხება „ქენონის“ ოფიციალურ გვერდს, იქ ნათქვამია, რომ ბრენდის საგარანტიო პერიოდი 1 წლიდან იწყება, თუ ფაქტებით ვიმსჯელებთ, გამოდის, რომ საქართველოში მისი ოფიციალური წარმომადგენელი ამ ვადებს არ აღიარებს და ქარხნული წუნის შემთხვევაშიც კი არ აბრუნებს ნივთს.
იმის გასარკვევად, თუ რატომ ირღვევა მომხმარებლების უფლებები, “კვირა” სტრატეგიული კვლევევისა და განვითარების ცენტრს დაუკავშირდა. ორგანიზაციაჩი განაცხადეს, რომ მომხმარებლების უფლებების დარღვევის ერთ-ერთი უმთავრესი მიზეზი 2012 წელს, მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ კანონის გაუქმებაა.
ქალბატონო ლია, რა გახდა 2012 წელს აღნიშნული კანონის გაუქმების წინაპირობა?
წინაპირობა წინა მთავრობის იდეოლოგია იყო. მათ მიაჩნდათ, რომ მთავრობას პირველ რიგში მეწარმე უნდა დაეცვა და არა მომხმარებელი. აღნიშნული კანონი კი მეწარმეებს ზღუდავდა. სწორედ ეს იყო მთავარი მიზეზი. მართალია, ეს ხმამაღლა არასდროს გაუჟღერებიათ, მაგრამ ფაქტები ამაზე მეტყველებს. 2013 წელს პარლამენტმა კანონპროექტის ახალი ვარიანტიც კი მოამზადა. ევროინტეგრაციის კომიტეტმა აღნიშნული კანონპროექტის ინიცირება გააკეთა, თუმცა ჯერ განხილვა არ ყოფილა.
როგორ ფიქრობთ ხელოვნურად ხომ არ ჭიანურდება პროცესი?
დიახ ჭიანურდება. არ ვიცი რატომ ეწინააღმდეგებიან დღეს ამ კანონის მიღებას. ვფიქრობ, რომ ხელისუფლებაში ჯერ კიდევ არიან ისეთი ადამიანები, ვინც წინა ხელისუფლების დროს აღნიშნული კანონპროექტის გაუქმების წინადადებით გამოდიოდნენ. იდეოლოგია, რომლის მიხედვითაც მეწარმე არ უნდა შეიზღუდოს, არასწორია. ჩვენ ჯერ ჩვენი მომმხრებელი უნდა დავიცვათ. ასეთ შემთხვევაში მეწარმე მის მოტყუებას ვეღარ შეძლებს.
რით განსხვავდება ახალი კანონპროექტი ძველისგან?
ახალ კანონპროექტში, ძველისგან განსხვავებით, უფლებები კი არ არის დაფიქსირებული, არამედ მათი დაცვის უფლებები. თუ ამ კანონპროექტს დაამტკიცებენ, მომხმარებელი მარტო სასამართლოში კი არ შეიტანს საჩივარს, არამედ მთავრობასთან არსებულ ორგანოებში, რომლებიც მათ განაცხადს გაცილებით ნაკლებ დროში და რაც მთავარია უფასოდ განიხილავენ.
როგორ ფიქრობთ, უახლოეს მომავალში რა ცვლილება უნდა განხორციელდეს საიმისოდ, რომ მომხარებელმა დღევანდელ ქართულ ბაზარზე თავი უფრო დაცულად იგრძნოს?
მნიშვნელოვვანია, რომ მარეგულირებელი კომისიებმა იარსებონ. უნდა არსებოდბდნენ ინსპექტორები, რომლებიც მომხმარებლების უფლებებს გააკონტროლებენ. მაგალითად, დენზე და გაზზე ხომ არსებობს მარეგულირებელი კომისიები. მომხმარებელთა დაცვის სფეროშიც ასეთივე სამსახური უნდა არსებობდეს.
როგორც საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრის, პროექტის „მომხმარებელი ჯის“, ხელმძღვანელი ლია თოდუა აცხადებს, მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ ახალი კანონპროექტის განსახილველად და საბოლოო გადაწყვეტილების მისაღებად 5 წელია დადგენილი, თუმცა ის იმედოვნებს, რომ კანონპროექტი უმცირეს ვადაში იქნება განხილული და ქართველ მომხმარებლებს ქართულ ბაზარზე თავიანთი უფლებები მალე აღუდგებათ.
რაც შეეხება კითხვას, თუ როგორ უნდა დაიცვას მომხმარებელმა თავი იმ პირობებში, როდესაც არ არსებობს მომხმარებელთა უფლებების მარეგულირებელი კანონი, პასუხი მარტივია, საკუთარი უფლებების დასაცავად ერთადერთი ბერკეტი ის არის, რომ მოხმარებელმა ყოველთვის წაიკითხოს ის საგარანტიო დოკუმენტი, რომელსაც ნივთის შესყიდვამდე ხელს აწერს. მნიშვნელობა არ აქვს, ეს იქნება ძვირადღირებული ფოტოაფაპარატი თუ იაფფასიანი მეხსიერების ბარათი.
ნინი ჯაფარიძე