ეკონომისტი გიორგი ცუცქირიძე აცხადებს, რომ ქვეყანაში სავალუტო რეზერვების შემცირების პერსპექტივა ნაკლებად მოსალოდნელია.
როგორც ცუცქირიძე სოციალურ ქსელში წერს, აღნიშნულ თემაზე ოპოზიციური საექსპერტო მხრიდან ინტერპრეტაციები და სპეკულაციები არახალია.
„საერთაშორისო სავალუტო რეზერვების თემა კვლავ აქტუალური რჩება, ხოლო რეზერვების ნებისმიერ ცვლილებაზე, ინტერპრეტაციები და სპეკულაციებიც არახალია, განსაკუთრებით ოპოზიციურ საექსპერტო მხარეს. ამჯერად აჟიოტაჟი სავალუტო რეზერვების 202 მილიონი აშშ დოლარით შემცირებას მოჰყვა. იხატება ეკონომიკის არასახარბიელო პერსპექტივა, რაც რეზერვების ცალმხრივად შემცირებით არგუმენტირდება, საუბარია წლის ბოლომდე 800 მილიონ დოლარის დანაკლისზეც კი, რაც საგარეო ვალების მომსახურებას უკავშირდება.
მართალია, მათი პროგნოზები ხშირად ერთმანეთის მიყოლებით არის ხოლმე აცდენილი რეალობას, თუმცა ბუნებრივია, ჩნდება კითხვა – რამდენად რეალურია სავალუტო რეზერვების სერიოზული შემცირება? მოგეხსენებათ, საერთაშორისო სავალუტო რეზერვები ქვეყნის ფინანსური სექტორის სტაბილურობის შეფასების ერთ-ერთი მნიშვნელოვან ინდიკატორად ითვლება. განსაკუთრებით ეკონომიკური კრიზისების, პოლიტიკური დაძაბულობის და საგარეო შოკების პერიოდში საგარეო ვალების მომსახურების და სავალუტო რყევების პრევენციის თვალსაზრისით.
პოლიტიკური პროცესების ზეგავლენა რეზერვებზე გასულ წელსაც ვნახეთ, როდესაც ბოლო ერთი წლის განმავლობაში საქართველოს სავალუტო რეზერვები 1.03 მილიარდი დოლარით შემცირდა, ხოლო ყველაზე დიდი – 627 მილიონი დოლარის კლება 2024 წლის ოქტომბერში წინასაარჩევნო პერიოდში განხორციელებული სავალუტო ინტერვენციების და, საპროტესტო გამოსვლების შედეგი იყო, და რაც მის პოლიტიკურ ფასზეც ნათლად მიუთითებს, საქართველოს სავალუტო რეზერვების ყველაზე მსხვილი ერთთვიანი შემცირება იყო.
სებ-ის მიერ ღია ბაზარზე აშშ დოლარის შესყიდვა სავალუტო აუქციონის მეშვეობით იწვევს რეზერვების შევსებას, ხოლო საპირისპიროდ, სავალუტო აუქციონით დოლარის გაყიდვა უკვე იწვევს რეზერვის კლებას, ანალოგიურად სებ-ის მიერ ღია ბაზარზე Bmatch პლატფორმით დოლარის შესყიდვა ამ შემთხვევაშიც იწვევს რეზერვების შევსებას, ხოლო Bmatch პლატფორმით დოლარის გაყიდვა კი იწვევს რეზერვის კლებას.
გარდა ამ ფაქტორისა, საქართველოს მთავრობის საგარეო ვალების აღება ასევე იწვევს რეზერვების შევსებას, ხოლო საგარეო ვალების დაფარვა პირიქით იწვევს რეზერვების კლებას.
რეზერვებზე გავლენას ასევე ახდენს რეზერვებში არსებული ფინანსური ინსტრუმენტების ფასის ცვლილება. რეზერვებში გარდა დოლარისა გარკვეული წილი მოდის ევროს და SDR-ის ფინანსურ ინსტრუმენტებზეც, შესაბამისად მათი ღირებულების ცვლილება იწვევს ამ ინსტრუმენტის ფასის ცვლილებას დოლარში და ამ გზით გავლენას ახდენს რეზერვების მოცულობაზე.
კიდევ ერთი ფაქტორი უკავშირდება სებ-ის რეზერვებში არსებული მონეტარული ოქროს ფასის ცვლილებას. 2024 წლის მარტიდან სებ-ის რეზერვებში 7.1 ტონა მონეტარული ოქრო შედის, რომლის წილიც სავალუტო რეზერვებში 11 %-ს შეადგენს. თუ მისი ღირებულებაც თავდაპირველად 529 მილიონი დოლარი იყო, უკვე 2024 წლის ოქტომბრის ბოლოსთვის ოქროს ფასმა მიმდინარე ფასებში 627 მილიონი დოლარი შეადგინა და თუ გავითვალისწინებთ საერთაშორისო ბაზარზე ოქროს გაძვირების ტენდენციებსაც, (გასული წლის 30 დეკემბრიდან 10 მარტის ჩათვლით, ერთი უნცია ოქროს ფასი გაიზარდა 2566 აშშ დოლარიდან 2911 აშშ დოლარამდე) ბუნებრივია, რეზერვების ღირებულებაც გაიზრდება. ისე ოპოზიციური საექსპერტო საზოგადოება, მათ შორის სებ-ის ყოფილი პრეზიდენტი რომან გოცირიძე, მაშინაც ამტკიცებდა, რომ მონეტარული ოქროს რეზერვებად გამოყენება მიზანშეუწონელი იყო, ფასების მერყეობის გამო, რაც რეზერვებზე ნეგატიურად აისახებოდა.
კიდევ ერთი ფაქტორი არის უცხოურ ვალუტაში, კომერციული ბანკების მინიმალური სარეზერვო მოთხოვნების მოცულობების ცვლილება, რაც ეროვნული ბანკის სავალუტო რეზერვების შემადგენლობაშია, ხოლო ამ რეზერვების მოცულობაც მოზიდული სახსრების ზრდის ფონზე ასევე ზრდის დინამიკაში უნდა შევაფასოთ.
საგარეო ვალის დაფარვა გეგმაზომიერად ხდება და არანაირ სიურპრიზს არ წარმოადგენს. რაც შეეხება ეროვნული ბანკის ინტერვენციებს. ამ ეტაპზე ინტერვენციების საჭიროება და რეზერვების ხარჯვის ამოცანა, ისედაც არ დგას. რეზერვების შესავსებად კი მაღალ ეკონომიკურ ზრდასთან ერთად დიდი მნიშვნელობა აქვს სავალუტო შემოდინებებს, რაც სავალუტო კურსის გამყარების ტენდენციებიდან და დაბალი ინფლაციიდან გამომდინარე აჩვენებს, რომ ქვეყანაში ვალუტის ნეტო ბალანსი სტაბილურად დადებითია, რაც სებ-ს საშუალებას აძლევს რეზერვების შესავსებად ბაზარზე პერიოდულად მოახდინოს უცხოური ვალუტის შეძენა.
შეგახსენებთ, რომ 2023 წელს დადებითი ეკონომიკური კონიუნქტურისას სებ-მა ინტერვენციებით $166.7 მილიონი დოლარი გაყიდა, ამასთან Bmatch პლატფორმით შესყიდვები იყო 1,474 მილიონი დოლარი, ხოლო გაყიდვები 28 მილიონი დოლარი; რითაც რეზერვები +1,279 მილიონი დოლარით შეივსო; მიუხედავად იმისა, რომ პირდაპირმა უცხოურმა ინვესტიციებმა 1 594.7 მლნ. აშშ დოლარი შეადგინა, რაც 24.0 პროცენტით ნაკლები იყო 2022 წლის მაჩვენებელზე, ხოლო ეკონომიკურმა ზრდამ 7.5 % შეადგინა, მაშინ როცა 2022 წელს ეკონომიკა 11 %-ით გაიზარდა.
აქედან გამომდინარე, რეზერვების შემცირების პერსპექტივაც ნაკლებად მოსალოდნელია, ახალი საგარეო ვალების აღების გარეშეც“, – წერს ცუცქირიძე Facebook-ზე.