„ახალგაზრდა ადვოკატები“: ბოლო სამ წელიწადში, ეტიკეტირების წესი 1025 ბიზნესოპერატორმა დაარღვია, საწარმოო პროცესი კი 969 სუბიექტს შეუჩერდა
ორგანიზაცია „ახალგაზრდა ადვოკატები“ საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს სსიპ სურსათის ეროვნული სააგენტოს საქმიანობის შესწავლის შედეგებს აქვეყნებს, რომელიც სურსათის უვნებლობის კონტროლისა და მომხმარებელთა უფლებების დაცვის საკითხებზე, 2015-2018 წლებში არსებულ ვითარებას ეხება. „ახალგაზრდა ადვოკატების“ განცხადებით, შესწავლის დროს, დაისვა კითხვები, თუ 2015-2018 წლებში, აღიარების მინიჭების თხოვნით, რამდენმა ბიზნესოპერატორმა მიმართა სააგენტოს, რამდენი მათგანის მიმართ მოხდა აღიარება, რამდენს ეთქვა უარი, რამდენმა ბიზნესოპერატორმა აწარმოა საქმიანობა შესაბამისი აღიარების გარეშე და რა რეაგირება ჰქონდა სააგენტოს აღნიშნულზე.
ორგანიზაციის დაინტერესება, აგრეთვე, ეხებოდა საკითხებს, თუ რა მიზეზით ხდება ცალკეულ ობიექტებში საწარმოო პროცესის შეჩერება, როგორი მდგომარეობაა სურსათის ეტიკეტირების კუთხით, რამდენად იცავენ კომპანიები ნარჩენების აღრიცხვის წესს და ხდება თუ არა სახიფათო ნარჩენების შეგროვება/განადგურება, დადგენილი წესის შესაბამისად, როგორია ვადაგასული პროდუქციის აღმოჩენისას, სააგენტოს მიმართ მოქალაქეთა მიმართვიანობა. ამასთან, ორგანიზაცია დაინტერესდა საკითხით, თუ როგორ რეაგირებს რიგი რეგულაციების დარღვევის შემთხვევაში, სახელმწიფო უწყება, რომელიც ვალდებულია, ყველა დასახელებულ საკითხზე განახორციელოს მუდმივი კონტროლი.
„შესწავლის შედეგად დადგინდა, რომ 2015 წლის 01 იანვრიდან 2018 წლის 15 მაისის მდგომარეობით, სურსათის ეროვნულ სააგენტოს, აღიარების მინიჭების თხოვნით, საერთო ჯამში, 914-მა ბიზნესოპერატორმა მიმართა. აქედან აღიარებულ იქნა 611 ბიზნესოპერატორი, ხოლო 303-მა სუბიექტმა ვერ მოიპოვა აღიარება. ძირითად შემთხვევებში, აღიარებაზე უარის თქმის საფუძველს წარმოადგენს ინფრასტრუქტურის, მოწყობილობებისა და აღჭურვილობის შეუსაბამობა კანონით დადგენილ მოთხოვნებთან.
ამასთან, დასახელებულ პერიოდში, სააგენტოს გადაწყვეტილებით, აღიარება გაუუქმდა 21, ხოლო საკუთარი განცხადების საფუძველზე, 219 ბიზნესოპერატორს. აგრეთვე, მოკვლევის ფარგლებში, დგინდება, რომ 2016 წლის 1 იანვრიდან, აღიარების არმქონე 15 ბიზნესოპერატორის საქმიანობა იქნა გამოვლენილი სააგენტოს მხრიდან, მათ მიმართ განხორციელდა საჯარიმო სანქცია, 500 ლარის ოდენობით და შეუწყდათ საწარმოო პროცესი.
ორგანიზაციის შეფასებით, მნიშვნელოვან საკითხს წარმოადგენს სურსათის ეროვნული სააგენტოს მხრიდან საწარმოო პროცესის შეჩერების მექანიზმის გამოყენების საკითხი. საერთო ჯამში, საანგარიშო პერიოდში, სახელმწიფო კონტროლის განხორციელებისას, კრიტიკული შეუსაბამობის გამო, საწარმოო პროცესი შეუჩერდა 969 ბიზნესოპერატორს. სააგენტოს მხრიდან საწარმოო პროცესის შეჩერების ძირითად მიზეზებს წარმოადგენს არასათანადო სანიტარულ-ჰიგიენური მდგომარეობა, კონდენსატის წარმოქმნა/დაგროვება, სურსათთან უშუალო შეხებაში მყოფი საგნების, აღჭურვილობების და მოწყობილობების დასუფთვება-დეზინფექციის არარსებობა, ტემპერატურული რეჟიმის დარღვევა, კოროზიული აღჭურვილობები, რომლებიც უშუალო შეხებაშია სურსათთან, სასმელი წყლის არარსებობა და სხვა.
ორგანიზაციამ, მოკვლევის პროცესში, ყურადღება დაუთმო სურსათის ეტიკეტირების საკითხს. შესწავლილი მასალებიდან ირკვევა, რომ 2015-2018 წლებში, საერთო ჯამში, 1025-მა ბიზნესოპერატორმა დაარღვია ეტიკეტირების წესი, რის გამოც მათ მიმართ გამოყენებულ იქნა საჯარიმო სანქცია და მათ დარღვევის აღმოსაფხვრელად, მიეცათ შესაბამისი მითითებები. ამავე პერიოდში, გენმოდიფიცირებული სურსათის ეტიკეტირების წესის დარღვევის გამო, სააგენტოს მიერ დაჯარიმდა 4 ბიზნესოპერატორი.
ორგანიზაციის განცხადებით, მნიშვნელოვანია სურსათის ეროვნული სააგენტოს მიმართ ვადაგასული პროდუქციის რეალიზაციისა თუ სურსათის უვნებლობის მიმართულებით გამოვლენილ სხვა დარღვევებზე მოქალაქეთა მიმართვიანობის საკითხი, რომელიც მოცემულ შემთხვევაში, საკმაოდ დაბალია. 2015-2018 წლებში, საერთო ჯამში, საცალო გაყიდვების ქსელში ვადაგასული პროდუქციის რეალიზაციის შესახებ სურსათის ეროვნულ სააგენტოში 172 შეტყობინება შევიდა. სააგენტომ დასახელებულ ობიექტებში განახორციელა არაგეგმიური კონტროლი. დგინდება, რომ დასახელებულ პერიოდში, ადგილი ჰქონდა სურსათის ეროვნული სააგენტოს მიმართ სახელმწიფო კონტროლის ხელის შეშლის ფაქტებს, რის გამოც სააგენტომ საერთო ჯამში, 9 ბიზნესოპერატორი დააჯარიმა.
ორგანიზაცია, სურსათის ეროვნული სააგენტოს საქმიანობის მიზნებიდან და პრინციპებიდან გამომდინარე, აქცენტს აკეთებს სასურსათო კომპანიების მხრიდან ნარჩენების აღრიცხვის წესის, აგრეთვე, სახიფათო ნარჩენების სეპარირებისა და შეგროვების სისტემის კონტროლის საკითხზე. ორგანიზაცია აღნიშნავს, რომ მიუხედავად სააგენტოს საქმიანობის მიმართულებებში ამგვარი კონტროლის განხორციელების უფლებამოსილებისა, სააგენტო მიუთითებს, რომ აღნიშნულთან დაკავშირებით, სააგენტოს ინფორმაცია არ გააჩნია“, -აცხადებენ ორგანიზაციაში.
„ახალგაზრდა ადვოკატები“ აღნიშნავს, რომ მასალების შესწავლისა და წარმოდგენილი მონიტორინგის გათვალისწინებით, სააგენტოს მიერ დასახელებულ პერიოდში განხორციელებული საქმიანობა შესაძლებელია, ნაკლებეფექტურად შეფასდეს, ვინაიდან, უპირველეს ყოვლისა, იკვეთება მომხმარებელთა მიმართ ინფორმაციის ნაკლებობა, რაც თავის მხრივ, სააგენტოში არსებული დარღვევების შესახებ ინფორმაციის არარსებობას გულისხმობს.
აგრეთვე, მნიშვნელოვანია სანქციების საკითხი.
„ძირითად შემთხვევაში, პრაქტიკულად, უშედეგოა სხვადასხვა დარღვევებისთვის გათვალისწინებული საჯარიმო თანხის ოდენობა. განსაკუთრებით შემაშფოთებელია სააგენტოს მხრიდან სურსათის უვნებლობის მიმართულებით, სახელმწიფო კონტროლის განხორციელება, წლიური პროგრამული პრიორიტეტების გათვალისწინებით. სააგენტო, რომელიც თანაბრად უნდა აკონტროლებდეს, როგორც ქვეყნის მასშტაბით ყველა საკვებ ობიექტს, აგრეთვე, აგრარულ ბაზრებსა და სურსათის მწარმოებელ ბიზნესოპერატორებს, ყოველწლიური გეგმის შესაბამისად, ახორციელებს კონტროლს, რაც გულისხმობს კონკრეტულ წელს ერთი კონკრეტული სეგმენტის პრიორიტეტულ შემოწმებას. მაგალითად, 2017 წელს სააგენტოსთვის ძირითად პრიორიტეტს წარმოადგენდა სკოლის ბუფეტები, საბავშვო ბაღების კვების ბლოკები, ხორცის სარეალიზაციო ობიექტები, ხოლო მიმდინარე წელს პრიორიტეტად შენარჩუნებულია საბავშვო ბაღების კვების ბლოკების კონტროლი და განსაზღვრულია ახალი პრიორიტეტები: აგრარული ბაზრები, ყველის, თევზის საწარმოები. პრიორიტეტებად კონკრეტული მიმართულებების განსაზღვრა ცალსახა და არაეფექტური ქმედებაა, ვინაიდან სააგენტო, ნაცვლად საერთო კონტროლისა, ორიენტირებულია მხოლოდ ვიწრო სეგმენტზე, რაც თავის მხრივ, ხელს არ უწყობს დასახელებული მიმართულებით არსებული პრობლემების მოგვარებას. „ახალგაზრდა ადვოკატები“ აგრძელებს დასახელებული მიმართულებით მუშაობას. ორგანიზაცია სურსათის უვნებლობის მიმართულებით კონტროლის ეფექტური მექანიზმის შემუშავებისთვის და მომხმარებელთა ცნობიერების გაზრდის, მათი უფლებების დაცვის სტანდარტების დამკვიდრებისთვის, სარეკომენდაციო წინადადებებსაც წარმოადგენს. წარმოდგენილ საკითხზე მუშაობა კი, ორგანიზაციის სახელით, იურისტმა ნათია მეფარიშვილმა განახორციელა“, -აცხადებენ ორგანიზაციაში.