მათემატიკოსი, რომელმაც დაინახა უსასრულობა — სრინივასა რამანუჯანის ამბავი
სრინივასა რამანუჯანმა, ინდოელმა მათემატიკოსმა, რომელსაც არ ჰქონდა ფორმალური განათლება მათემატიკაში, რიცხვების ყველაზე ღრმა საიდუმლოებები ამოხსნა. მათემატიკის მისმა ინტუიციურმა გააზრებამ თავისი დროის უდიდესი სპეციალისტებიც კი გააოცა და დატოვა მემკვიდრეობა, რომელიც თანამედროვე მეცნიერების ფორმირებას განაგრძობს.
დაიბადა 1887 წელს ინდოეთში. გაიზარდა მოკრძალებულ ოჯახში, შეზღუდული წვდომით ფორმალურ განათლებაზე. მცირე ასაკიდანვე გამოავლინა განსაკუთრებული ნიჭი მათემატიკაში, რასაც დამოუკიდებლად სწავლობდა ძველი სახელმძღვანელოდან. თინეიჯერობის ასაკში ის ქმნიდა საკუთარ მათემატიკურ ფორმულებს, რომელთაგან ბევრი დროსაც კი უსწრებდა.
მიუხედავად მისი ბრწყინვალებისა, რამანუჯანი სამუშაოსა და აკადემიური შესაძლებლობების საპოვნელად იბრძოდა. მისი ფორმალური კვალიფიკაციის ნაკლებობა იმას ნიშნავდა, რომ მის ნამუშევრებზე ხშირად უარს ამბობდნენ. თუმცა, ის განაგრძობდა საკუთარი თეორიების განვითარებას და რვეულების შევსებას განტოლებებითა თუ იდეებით.
წერილი, რომელმაც ყველაფერი შეცვალა
1913 წელს რამანუჯანმა წერილი მისწერა გ. ჰარდის, კემბრიჯის უნივერსიტეტის გამოჩენილ მათემატიკოსს. წერილი შეიცავდა რთული მათემატიკური ფორმულების გვერდებს, რომლებიც, რამანუჯანის მტკიცებით, მან აღმოაჩინა. თავდაპირველად სკეპტიკურად განწყობილმა ჰარდიმ მოგვიანებით აღწერა ბიჭის ნამუშევარი, როგორც ის, რაც „უნდა იყოს ჭეშმარიტი, რადგან თუ ის არ იქნებოდა ჭეშმარიტი, ვერავინ ვერ შეძლებდა მის გამოგონებას“.
შთაბეჭდილების ქვეშ მყოფმა ჰარდიმ რამანუჯანი კემბრიჯში მიიწვია. მიუხედავად იმისა, რომ ახალგაზრდა ყოყმანობდა, დაეტოვებინა თუ არა სამშობლო და კულტურა, საბოლოოდ, დათანხმდა და ინგლისში 1914 წელს ჩავიდა.
კემბრიჯში რამანუჯანი თანამშრომლობდა ჰარდისთან, მუშაობდა ინოვაციურ ნაშრომზე რიცხვების თეორიაში, წილადებსა და უსასრულო მწკრივებზე. მიუხედავად იმისა, რომ ფორმალური მათემატიკური მეთოდებით ნაკლებად ინტერესდებოდა, რამანუჯანის ინტუიციური შეხედულებები ხშირად იწვევდა ისეთ შედეგებს, რომლებიც განსაცვიფრებელი და ორიგინალური იყო. მისმა ნაშრომებმა საფუძველი ჩაუყარა მიღწევებს ფიზიკაში, განსაკუთრებით, სიმების თეორიასა და შავი ხვრელების შესწავლაში.
რამანუჯანის მიერ ინგლისში გატარებული დრო ბრძოლითა და ტრიუმფით იყო სავსე. მკაცრმა კლიმატმა და კულტურულმა იზოლაციამ მისი ჯანმრთელობა დააზარალა. 1919 წელს მძიმედ დაავადებული დაბრუნდა ინდოეთში. მიუხედავად გაუარესებული მდგომარეობისა, მან განაგრძო მუშაობა მათემატიკაში. გარდაიცვალა 1920 წელს, 32 წლის ასაკში.
გარდაცვალებამდე რამანუჯანმა დატოვა ის, რაც ახლა ცნობილია როგორც „დაკარგული რვეული“. ეს გახლავთ გამოუქვეყნებელი შედეგების კრებული, რომელსაც მათემატიკოსები დღემდე სწავლობენ. მისმა ნამუშევრებმა გავლენა მოახდინა უამრავ სფეროზე, დაწყებული კრიპტოგრაფიიდან, დამთავრებული თეორიული ფიზიკით.