„რატომ ზუგდიდი? ალბათ, იმიტომ, რომ აქ აფხაზეთი ახლოს არის…“
„სპექტაკლი „ზღვა, რომელიც შორია“ სოხუმის სახელმწიფო თეატრში თემურ ჩხეიძემ დადგა. მაშინ მე მისი ასისტენტი ვიყავი. სპექტაკლი ბავშვობის ორი მეგობრის – ქართველისა და აფხაზის შეხვედრის ისტორიას გადმოგცემს, რომლებიც ომიდან წლების შემდეგ ხვდებიან ერთმანეთს. ურთიერთობაში თავს ძველი ტკივილი იჩენს. მათ შორის აფხაზეთის ომის დროს დაღვრილი სისხლია. უწევთ მწვავე კამათი, თუმცა, რთულია ერთმანეთისადმი მეგობრული სიყვარულისა და მონატრების დავიწყება“. – რეჟისორი ბადრი წერედიანი.
– როდის დატოვე გაგრა და რა არის იგი შენთვის?
– საერთოდ, ჩემი ოჯახი გაგრაში ცხოვრობდა, მაგრამ დედაჩემის და მამაჩემის მშობლები სოხუმში. ჩვენ, ბავშვები ზაფხულში ყოველთვის მათთან მივდიოდით. იმ პერიოდშიც სოხუმში ვიყავით. მახსოვს გაგრაში უნდა დავბრუნებულიყავით, რომ წინა დღეს ომი დაიწყო. ფაქტობრივად მთელი ომის განმავლობაში სოხუმში ვიყავით და იქ ვცდილობდით, გაგვეგო გაგრის ამბები. ჩემი მშობლების გადმოყვანა სოჭის საზღვრის მხრიდან მოხერხდა. ისე, როგორც ყველა დევნილი, ჩვენც თბილისში წამოვედით და არაერთი მისამართი გამოვიცვალეთ.
რა არის გაგრა ჩემთვის? გაგრა, საერთოდ, უნიკალური ქალაქი იყო. მთელი ჩემი ბავშვობა ამ პატარა, ლამაზ, საკურორტო ქალაქს უკავშირდება. ეს ქალაქი ჩემი მეხსიერებიდან არასდროს წაიშლება. რა დროც არ უნდა გავიდეს, მე ყოველთვის მისი მკვიდრი ვიქნები. რაც უფრო დიდი დრო გადის, უფრო მეტად ვხვდები, რა ქალაქში გავატარე ბავშვობა. ძნელია ამ ყველაფრის გადმოცემა. ის მსოფლიოში ერთ-ერთი საუკეთესო ადგილია. არა მხოლოდ გაგრა, მთლიანად აფხაზეთი, საუკეთესო კუთხეა. საბედნიეროდ, მე იმ თაობას მივეკუთვნები, ვისაც წილად ხვდა ბედნიერება იქ დაბადებულიყო და გაზრდილიყო.
– რაც წამოხვედი, არ ყოფილა გადასვლის საშუალება?
– რა გითხრათ, რომ მოვინდომო, შეიძლება მოვახერხო გადასვლა, მაგრამ მაფიქრებს ის, რომ საკუთარ სახლში მიდიხარ, როგორც სტუმარი. ინტერნეტში ვიპოვე ერთ-ერთი რუსი ტურისტის მიერ გადაღებული ფოტოები. ეს ფოტოები რომ ვნახე, გული მტკივა, ულამაზესი ადგილები რა მდგომარეობაშია დღეს. ინტერნეტით მაქვს ურთიერთობა აფხაზებთან. ვყოფილვარ სამშვიდობო შეხვედრებზე მათთან. იქნებ, ვინმეს იდეალისტად მოვეჩვენო, მაგრამ მჯერა, მოვა დრო, ჩვენ და აფხაზები ისევ გავუგებთ ერთმანეთს.
– ზუგდიდი შენს ცხოვრებაში…
-ამჟამად, ზუგდიდში ოთხწლიანი კონტრაქტით – ზუგდიდის შალვა დადიანის სახელობის სახელმწიფო პროფესიული დრამატული თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი ვარ. რატომ ზუგდიდი? ალბათ, იმიტომ რომ აქ, აფხაზეთი ახლოს არის. ქვეცნობიერი კავშირი მაქვს აფხაზეთთან. მსგავსი ჰავაა, ბუნება. გარდა ამისა, რაც მთავარია, ვაკეთებ საქმეს, რომელიც მიყვარს.
– რატომ აირჩიე რეჟისურა?
-ალბათ, არ გაგიკვირდებათ, თუ გეტყვით, რომ ეს არჩევანიც აფხაზეთს უკავშირდება. ბიძაჩემი ნუგზარ წერედიანი სოხუმის თეატრის მსახიობია. მახსოვს, პირველად რომ წამიყვანა სოხუმის თეატრში, გოგი ქავთარაძის სპექტაკლი „ერთი ცის ქვეშ“ ვნახე. მაშინ მივხვდი, რომ ეს ის საქმეა, რომელიც მიყვარს და სწორედ, როგორც რეჟისორს უნდა დამეკავშირებინა ჩემი ცხოვრება თეატრთან. გარდა ამისა, მე, ჩემი ძმა და ჩემი ბიძაშვილები ნიკა და ბახვა წერედიანები, რომლებიც ახლა მსახიობები არიან, ბავშვობაში ვდგამდით პატარ-პატარა წარმოდგენებს. ვეპატიჟებოდით მეზობლებს, ნათესავებს. ისინი ყოველთვის მსახიობები იყვნენ, მე რეჟისორი. ახლა, ხშირად ვიცინით ამაზე, როგორ ზუსტად განვითარდა ცხოვრებაში პროცესები. ისე, როგორც ბავშვობაში დაიგეგმა.
– როგორ ირჩევთ პიესას?
– მთავარია, პირველი ემოციური კავშირი იმ მასალასთან, რომელსაც კითხულობ. როდესაც პიესას წაიკითხავ, თუ მიხვდი, რომ ემოციურად „დაგიჭირა“, ემოციურად გაღელვებს, მაშინ გიჩნდება სურვილი, სხვასაც გაუზიარო შენი შთაბეჭდილებები. სხვამაც განიცადოს და თანაზიარი გახდეს. სხვა ამბავია, რამდენად მიიღებს და გაიგებს მაყურებელი. ეს კი უდავოა, რომ პიესას ჩემი საკუთარი ემოციური დამოკიდებულება მარჩევინებს, იმ კონკრეტული მოვლენების მიმართ, რაც კონკრეტულ პიესაში არის ასახული.
– საყვარელი დრამატურგი…
– მიყვარს იტალიელი დრამატურგი ლუიჯი პირანდელო, ამერიკელი დრამატურგი არტურ მილერი, დავით კლდიაშვილი, ანტონ ჩეხოვი, შექსპირზე არაფერს ვამბობ, ის მთელი სამყაროა. ისე, ზოგადად, დროს და პერიოდს გააჩნია.
– თანამედროვე ქართული დრამატურგია…
– დრამატურგია საერთოდ, სპეციფიკური სფერო, ნიჭი და რთული ჟანრია. ძალიან დიდ მუშაობას ითხოვს. დრამატურგი გულწრფელი უნდა იყოს საზოგადოების, საკუთარი თავის მიმართ. კარგად იცნობდეს ადამიანს, მის ფსიქიკას, თეატრს და მის სივრცეს. ბატონმა თემურმა ახლა ჯგუფი რომ აიყვანა, მათ შორის არიან დრამატურგებიც, რომ ახლო ურთიერთობა ჰქონდეთ თეატრის ცოცხალ პროცესთან. ასე იყო ჩვენს დროსაც. შეიძლება მწერალი კარგი იყოს, მაგრამ არ გამოსდიოდეს დრამატურგიაში კარგად წერა. არიან ნიჭიერი ადამიანები, მაგრამ ვერ ვიტყვი, რომ ქართული დრამატურგია დღეს სიმაღლეებზეა. ქართული დრამატურგიის სკოლა ნაკლებად არის განვითარებული და დიდი შრომაა საჭირო, რომ მსოფლიო დონის გახდეს.
– ხშირად გვესმის, რომ ქვეყანაში კულტურა პრიორიტეტი არ არის…
– ეს მართალიც არის. თითქმის მთელს ევროპაში კულტურა გამოცხდებულია პრიორიტეტად. საქართველო ნიჭიერი ადამიანების დეფიციტს არ განიცდის და ისეთი პატარა ქვეყნისთვის, როგორიც საქართველოა, უბრალოდ აუცილებელია კულტურას უფრო მეტი ყურადღება დავუთმოთ. თუ გვინდა, რომ მსოფლიოში ჩვენი იდენტიფიკაცია მოხდეს, დავიმკვიდროთ ჩვენი ადგილი, ხელოვნება უნდა გამოცხადდეს პრიორიტეტად. მითუმეტეს, რომ მას დიდი თანხები არ სჭირდება, უბრალოდ, სურვილია საჭირო.
– ქართველი მაყურებელი…
– ვთვლი, რომ სპეციფიკურია ქართველი მაყურებელი. ვერ ვიტყვი, თეატრი არ აინტერესებთ. ზოგადად, ალბათ, ყველა შემთხვევა ინდივიდუალურია. მე შემიძლია, ზუგდიდის თეატრის მაგალითზე ვილაპარაკო. მიუხედავად ასეთი სავალალო მდგომარეობისა, ზუგდიდის თეატრს მაყურებელი არ აკლია. რა თქმა უნდა, ჩვენ ვმუშაობთ, გვინდა უფრო მეტი გვყავდეს, მაგრამ თეატრი მაყურებლის კრიზისს არ განიცდის.
– თანამედროვე ქართული თეატრის პრობლემები…
– ვიცი, რომ თბილისის თეატრებსაც აქვთ პრობლემები, მაგრამ რეგიონების თეატრები უფრო ცუდ მდგომარეობაში არიან. რეგიონების თეატრებს უფრო მეტად სჭირდებათ ფინანსები. ახალგაზრდა მსახიობები, ძირითადად, დედაქალაქის თეატრებზე არიან ორიენტირებულნი, იქ მეტი არჩევანი აქვთ. მათ შეუძლიათ თეატრის გარდა, ტელევიზიებში დაკავდნენ. რეგიონში მსახიობი თუ ვერ დააინტერესე არ გაჩერდება. რა თქმა უნდა, დიდი მნიშვნელობა აქვს რეჟისორებსაც, რამდენად სწორად მიდის შემoქომედებითი პროცესი, მაგრამ, ალბათ დამეთანხმებით, რომ ნებისმიერი ადამიანისთვის ფინანსური მხარეც მნიშვნელოვანია.
– როგორც ვიცი, საფრთხის წინაშე დგას ზუგდიდის თეატრი. შენობა ინგრევა…
– სრული პასუხისმგებლობით შემიძლია განვაცხადო, რომ დღეს, საქართველოში ზუგდიდის შალვა დადიანის სახელობის სახელმწიფო პროფესიული დრამატული თეატრი არის ყველაზე ცუდ მდგომარეობაში. თეატრი, რომელიც მალე 150 წლის გახდება. თეატრში არსებობს განათების პრობლემა; ვინც თეატრის შიდა სამზარეულოში ერკვევა, მიხვდება, რა არის თეატრისთვის 6 პროჟექტორი; გახმოვანების პრობლემა; არ იცი, რა „სიურპრიზს“ უნდა ელოდო ყოველ წამს. მაგრამ ეს არაფერია იმასთან შედარებით, რომ უკვე შენობაც განიცდის ნგრევის პროცესს. ჯერ ისევ გადაწყვეტილების მოლოდინში ვართ. ამ ეტაპზე თავს შევიკავებ დაზუსტებისგან, მაგრამ არიან ადამიანები, ოფიციალური პირები, რომლებიც მოწადინებულნი არიან, გადაჭრან ეს პრობლემა. იმედით ველოდები პასუხს.
– ახლა, მთლიანად ზუგდიდის თეატრით ხარ დაკავებული. გაქვს ახალი პროექტები, მაგრამ დრო, რომ გქონდეს, რომელ თეატრში დადგამდი სპექტაკლს?
– ყველა თეატრს ვცემ პატივს და მიყვარს ნებისმიერი თეატრალური სივრცე, მაგრამ ამ ეტაპზე მთელი ყურადღება და ენერგია ზუგდიდის თეატრისკენ არის მიმართული. პრიორიტეტი ჩემთვის ის არის და იქნება, სანამ მისი ყველა პრობლემა არ გადაწყდება.
მზევინარ ხუციშვილი