ჭიქა ღვინოსთან საკითხავი – ღვინის ექსპერტის ანა გოდაბრელიძის ჩანაწერები…
ზაფხულის საღამოს, ნახევრად ტკბილ ღვინოს თუ შეარჩევთ, მისაყოლებლად – ნუშს, საუნდტრეკად – კლასიკურ მუსიკას და საინტერესო პერსონით დაინტერესდებით, ჩვენს რესპოდენტზე მოგიყვებით… უფრო სწორად, ის თავად მოგიყვებათ საკუთარი თავის, ქართული ღვინის და დეგუსტირების შესახებ. ღვინის საერთაშორისო ექსპერტ ანა გოდაბრელიძისგან გაიგებთ, როგორ გიყვარდეთ საქმე ისე, რომ ის გახდეს „მეტი, ვიდრე სამსახური“. დააგემოვნეთ – ღვინო „ანა გოდაბრელიძის მარნიდან“…
– ანა, ბავშვობაში თუ გქონდა ახლო ურთიერთობა ღვინის დინასტიასთან?
-კი, მეღვინეობის პროფესია ოჯახური ტრადიციაა. დედაჩემი მეღვინეა, ჩემი ძმაც, ბიძაც, ასე რომ, ნამდვილად ოჯახური ტრადიციაა. ბავშვობაში რამდენიმე პროფესიაზე ვფიქრობდი, იურისტობაზე, ექიმობაზე, მაგრამ ბოლოს მეღვინეობა ავირჩიე. სოფელში პატარა ვენახი გვაქვს, შესაბამისად, რთველიც გვქონდა. ასევე, დედაჩემს ხშირად დავყავდი თავის საწარმოში, ალბათ, სწორედ აქედან დაიწყო ჩემი მეღვინეობასთან შეხება.
– გახსოვს, როდის გასინჯე პირველად ღვინო და რა შეგრძნებები დაგიტოვა?
-სიმართლე გითხრა, ღვინო გასინჯული უფრო ადრეც მქონდა, მაგრამ პირველად დავადეგუსტირე და გააზრებულად შევაფასე ბურგუნდიაში ჩემი პირველი სტაჟირების დროს, მიუხედავად იმისა, რომ ბაკალავრიატი საქართველოში დავამთავრე, ეს 90 – იანი წლები იყო და ამ დროს, მოგეხსენებათ, არსებული მდგომარეობა, არც სტაჟირება იყო და არც სამსახური ამ მიმართულებით. ამიტომ ჩემი პირველი ღვინის შეფასება საფრანგეთს უკავშირდება.
– როდის და როგორ დაიწყე პროფესიონალურად ეს საქმიანობა?
-2001 წელს საფრანგეთის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს პატრონატის ქვეშ მყოფი ორგანიზაცია „სეზამის“ დახმარებით წავედი 6 თვით ბურგუნდიაში, იონის დეპარტამენტში, შაბლიდან 20 კილომეტრში. ეს ფაქტობრივად პირველი შეხება იყო ჩემი, უკვე როგორც „პროფესიონალის“ რთველთან, ღვინის დაყენებასთან, ფრანგულ, კერძოდ, ბურგუნდიულ ჯიშებთან. თუმცა სასურველი იქნებოდა, რომ გამოცდილება ჯერ საქართველოში მქონოდა და შემდეგ სხვა ქვეყანაში მიმეღო. მოკლედ რომ ვთქვა, პროფესიული მიმართულებით ბურგუნდიაში ავიდგი ფეხი.
– სწავლობდი ბორდოშიც… რა მოგცა იქ მიღებულმა ცოდნამ?
– ბურგუნდიაში 6 თვე მალე გავიდა, მივხვდი, რომ ეს გამოცდილება საკმარისი არ იყო, ამიტომ ორგანიზაცია სეზამს ვთხოვე და კიდევ ერთი წლით სამუშაოდ გადავედი ბორდოში. თამამად შემიძლია ვთქვა, თუ რამე ვიცი, ეს იმ პერიოდის დამსახურებაა. მოვხვდი ერთ-ერთ საუკეთესო და ცნობილ კომპანიაში, სადაც მრავალი ცდა ტარდებოდა როგორც მევენახეობის, ასევე მეღვინეობის მიმართულებით. დიდი გამოცდილება იყო ამ რეგიონში პროფესიონალებთან, იქაურ ჯიშებზე მუშაობა. ერთი წლის მერე დავბრუნდი საქართველოში, ვხელმძღვანელობდი ერთ-ერთ კომპანიას, მაგრამ საფრანგეთის საელჩომ შემომთავაზა საფრანგეთში მაგისტრატურის დაფინანსება და მეც 2005 წელს ისევ გავემგზავრე ბორდოში, მონტესკიეს უნივერსიტეტში, „სამართალის, ეკონომიკისა და მენეჯმენტის“ პროგრამაზე. ესეც ძალიან ნაყოფიერი პერიოდი იყო, მომიწია სამაგისტრო სტაჟირების გავლა INAO-ს ინსტიტუტში და DGCCRF-ის ლაბორატორიაში, რომლებმაც არა მარტო გამოცდილება, არამედ ძალიან მნიშვნელოვანი კონტაქტებიც მომცა. თან ეს იყო უკვე გამოცდილება არა ღვინის დაყენების, არამედ მთლიანად დარგის სხვადასხვა მიმართულების.
– მაგრამ ღვინო ალბათ კიდევ უფრო მეტია, ვიდრე მხოლოდ „საქმე“…
– გეთანხმები, სულ ვამბობ ხოლმე, რა მიმართულებითაც არ უნდა ვმუშაობდე ამ დარგში, სამსახური ჩემთვის ის ადგილია, სადაც ძალიან დიდ სიამოვნებას ვიღებ, არ ველოდები პარასკევს და არ მწყინს კვირა საღამოს დადგომა. ამას დიდწილად ისიც განსაზღვრავს, რომ მიმართლებს და პროფესიონალებთან, ჩემს მეგობრებთან ერთად მიწევს სულ მუშაობა, რაც უფრო საინტერესოს ხდის ჩემს საქმიანობას.
– რომელია ყველაზე საინტერესო მომენტი შენს საქმიანობაში?
– ღვინის დაყენება. ეს ჩემთვის ხელოვნებაა. ზოგს შეიძლება გაეცინოს, მაგრამ ის ისევე იქმნება, როგორც ესა თუ ის ნახატი, სკულპტურა თუ ფილმი. მას სრულყოფამდე მიყვები, ცდილობ, ჩართო არა მარტო ცოდნა და გამოცდილება არამედ ინტუიციაც. ასევე, ძალიან მიყვარს ღვინის დაგემოვნება, დეგუსტაცია, მოკლედ რომ გამოვხატო ჩემი სათქმელი, პიერ პუპონის სიტყვებს მოვიყვან: „დეგუსტაცია ხელოვნებაა, სადაც ფიქრი უნდა მიყვეს რეფლექსს (სწრაფ რეაქციას), შეგრძნებას, იდეას“. 7 წელი სახელმწიფო სადეგუსტაციო კომისიას ვხელმძღვანელობდი, ვმონაწილებდი ღვინის მრავალ კონკურსში და განვმეორდები, ეს იმაზე ბევრად მეტია, ვიდრე სამსახური.
– ღვინის დეგუსტაციისას, გემოს შერჩევის რა მეთოდებს იყენებ არომატის დასადგენად?
– დეგუსტაციისას ვცდილობთ, მივიღოთ მაქსიმალური ინფორმაცია ღვინოზე გრძნობის ორგანოების, კერძოდ, მხედველობის, ყნოსვის და გემოს შეგრძნების გამოყენებით. დეგუსტაცია მოიცავს დროის იმ ხანგრძლივობას, რომელიც იწყება ჭიქის ხელში აღებიდან და სრულდება სითხის დაგემოვნებით.
– ახლა რა ეტაპზეა შენი ღვინოსთან ურთიერთობა?
-ახლა ამ დარგის საგანმანათლებლო მიმართულებაში ვარ ჩართული, რითიც ძალიან დავინტერესდი ბოლო პერიოდში, მითუმეტეს, რომ არცთუ სახარბიელო მდგომარეობა გვაქვს ამ მხრივ. დიდი ხანია კადრის, ახალგაზრდა პროფესიონალების დეფიციტს განვიცდით. სათანადო ცოდნის მისაღებად უცხოეთში უნდა წახვიდე სასწავლებლად ან სამუშაოდ.
დღეს აგრარულ უნივერსიტეტში მევენახეობა-მეღვინეობის აკადემიურ პროგრამას ვხელმძღვანელობ, ასევე სადეგუსტაციო ლაბორატორიას.
მე და ჩემი მეგობრები მაქსიმალურად ვცდილობთ, სათანადო ცოდნა მივცეთ სტუდენტებს. ბაკალავრიატის ისეთი პროგრამა შევადგინეთ, რომ თუ სურვილი ექნებათ სხვა ქვეყანაში გააგრძელონ მაგისტრატურაში სწავლა, არ გაუჭირდებათ. ყველა წამყვანი უნივერსიტეტის გამოცდილება მაქსიმალურად გავითვალისწინეთ.
გაზაფხულზე დავამთავრეთ მევენახეობა-მეღვინეობის აკადემია, სადაც, გარდა სწავლის შესაძლებლობისა, სტუდენტებს აქვთ ღვინის მარანი, სადაც თვითონ დააყენებენ ღვინოს. სტუდენტებმა გააშენეს ვენახი, რომელსაც თვითონ უვლიან. გასახარია ასევე ისიც, რომ ღვინის კომპანიები ჩვენ და ჩვენს სტუდენტებს გვიწყობენ ხელს და მათ თავიანთ კომპანიებში სტაჟირების საშუალებას აძლევენ, რისი ტრადიციაც ნაკლებად იყო საქართველოში. ახლა აკადემიასა და ბორდოს უნივერსიტეტის ხელმძღვანელობით არსებულ კონსორციუმს შორის ხელშეკრულება ფორმდება, რომელშიც 15 ქვეყნის 25 – ზე მეტი უნივერსიტეტი თუ ინსტიტუტი შედის. ეს საშუალებას მოგვცემს, სამეცნიერო მიმართულების გარდა საერთაშორისო სწავლის პროცესებს არ ჩამოვრჩეთ.
ასევე მაქვს „საქართველოს ღვინის სკოლა“, სადაც ტარდება დეგუსტაციის შემსწავლელი კურსები როგორც პროფესიონალებისთვის, ასევე მოყვარულებისთვის. ამით ვცდილობთ, შევაყვაროთ ღვინის დაგემოვნება, შეფასება, დაფასება და არა მარტო დალევა განუსაზღვრელი რაოდენობით..
– რამდენად რთულია ამ პროფესიით მუშაობა და შეცდომის ალბათობა?
– სირთულე ალბათ ყველა პროფესიას მეტ-ნაკლებად აქვს. მეღვინეობაში, ჩემი აზრით, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ის არის, რომ წელიწადში მხოლოდ ერთხელ არის რთველი, ეს კი ის პერიოდია, როცა იღებ წლების წინ ჩაყრილი და წლის განმავლობაში მოვლილი ვენახის შედეგებს, აფასებ, იყო თუ არა შეცდომები დაშვებული და რა უნდა გამოსწორდეს. ასევე, ამ დროს გეძლევა ღვინის დაყენების საშუალება და მხოლოდ რამდენიმე თვის, წლის შემდეგ შეძლებ შეაფასო ამ ღვინის ხარისხი და მიხვდე, რა შეცდომა იყო დაშვებული ღვინის დაყენებისას, თუკი იყო ასეთი… თუმცა ამ შეცდომების გამოსწორების საშუალება ისევ წელიწადში ერთხელ გვაქვს.
რაც შეეხება მუშაობის სირთულეს დეგუსტაციის კუთხით, ზოგადად, დეგუსტაციის უნარი ყველა ადამიანს არ გააჩნია, თუმცა ამ მიმართულებით განვითარება მეტნაკლებად შეიძლება. დეგუსტაცია სუბიექტურია და სწორედ ამიტომ კონკურსებზე თუ სადეგუსტაციო კომისიაში ღვინოს რამდენიმე დეგუსტატორი აფასებს, რომ შეცდომის ალბათობა მაქსიმალურად იყოს გამორიცხული. დეგუსტატორისთვის აუცილებელია გრძნობათა ორგანოების კარგად ფუნქციონირება, გამოცდილება, მახსოვრობა…
– რომელია ანა გოდაბრელიძის საყვარელი ღვინის ბუკეტი?
– ეს რთული კითხვაა… ერთ კონკრეტული ღვინოს ვერ გამოვარჩევ. იმიტომაც არის ეს დარგი მდიდარი და მრავალფეროვანი, რომ უამრავი ღვინო არსებობს, რომლის შექმნაში და საბოლოო გემოს ჩამოყალიბებაში უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ყურძნის ჯიშს, რეგიონს, აგროკლიმატურ პირობებს, ტექნოლოგიას, მეღვინეს…
ჩემთვის ღვინის დაგემოვნება გარკვეული რიტუალია, ყველა კერძთან შესაფერისი ღვინის დაგემოვნება მიყვარს, არის ღვინოები, რომლებიც დამოუკიდებლადაც იმდენად მრავალფეროვანი და საინტერესოა, რომ კერძის გარეშეც შეიძლება ერთი ჭიქა მიირთვა, წიგნის კითხვისას თუ უბრალოდ ტელევიზორის ყურებისას.
ნანუკა ალავიძე