ფანჯარა, როგორც ძალაუფლების სიმბოლო — ეტიკეტი ვერსალის სასახლეში
XVII საუკუნის საფრანგეთში, ლუი XIV-ის მეფობისას, ვერსალის სასახლე მხოლოდ სამეფო რეზიდენცია არ გახლდათ — ეს იყო პოლიტიკური თეატრი, სადაც ყოველი ქმედება, გახედვა, მოძრაობა და ჟესტი მკაცრი ეტიკეტით იყო განსაზღვრული. ამ რთულ წესებში, ერთი, დღეს თითქოს უმნიშვნელო დეტალი განსაკუთრებული სიმბოლური მნიშვნელობით იყო დატვირთული — ფანჯრიდან ყურება.
ლუი XIV მიზანმიმართულად აშენებდა მონარქის კულტს. იგი საკუთარ თავს „მზე მეფედ“ მოიხსენიებდა და ქმნიდა ეტიკეტის ისეთ სისტემას, რომელიც თითოეულ ადამიანს მკაცრ სოციალურ როლში აქცევდა.
სასახლის შიგნით, ყველა ნაბიჯს — სად იდექი, სად იჯექი, ვის ესალმებოდი და როგორ იხედებოდი ფანჯრიდან — მნიშვნელობა ჰქონდა. ეს იმ წრის სიმბოლო იყო, რომელსაც ეკუთვნოდი.
ფანჯარას, რომელიც სამეფო ეზოს ან მეფის ბაღს გადაჰყურებდა, შემთხვევით არავინ უახლოვდებოდა. ეს დასაშვები იყო მხოლოდ იმ პირებისთვის, ვისაც სტატუსით შეეფერებოდა მეფის ყოველდღიური ცხოვრების თვალთვალი. დაბალი წრის არისტოკრატი ან სასახლის უბრალო სტუმარი, ფაქტობრივად, ვერ გაბედავდა ფანჯარაში გახედვას, რომელსაც პირდაპირ მეფის სასეირნო ბილიკი გადაჰყურებდა — ეს ღია უპატივცემულობად ჩაითვლებოდა.
ისტორიული წყაროებით დადასტურებულია, რომ ლუი XIV-ის კარზე რამდენიმე შემთხვევაში დაისაჯნენ ადამიანები მხოლოდ იმის გამო, რომ, ეტიკეტის დარღვევით, ფანჯარასთან არასწორ ადგილას გაჩერდნენ.
მაგალითად, 1670-იან წლებში ახალგაზრდა გრაფინია დე ლა ვალიერი, საზოგადოებრივი განხილვის ობიექტი გახდა, რადგან გაბედა და დაიკავა ადგილი იმ ფანჯარასთან, რომელიც სხვა, მაღალი წრის ქალბატონისთვის იყო განკუთვნილი. ეს ამბავი იმდენად მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა, რომ იმდროინდელ მემუარებშიც მოიხსენიებოდა.
მისი ქმედება აღიქვეს არა როგორც უბრალო დაუდევრობა, არამედ როგორც სტატუსის მითვისების მცდელობა — სიმბოლური ძალაუფლების ხელყოფა. საბოლოოდ, გრაფინია სასახლიდან დროებით გაიწვიეს და ის საზოგადოებაში აღარ გამოჩენილა.
ასე რომ, ვერსალში ფანჯარა არ იყო მხოლოდ მინის ჩარჩო, რომლის მიღმაც პეიზაჟი ჩანდა. ეს გახლდათ ადგილი, რომელიც სასახლის „სცენური სივრცის“ ნაწილად ითვლებოდა. თუ იდექი ფანჯარასთან, რომელსაც მეფის თვალთახედვის არეალში ექცეოდა, ამით შენს სახელს, ტიტულსა და გავლენას პირდაპირ აფიშირებდი. და თუ ეს ადგილი არ გეკუთვნოდა, შენი ქმედება პოლიტიკურ დემარშად ითვლებოდა.