„კაცი რკინის ნიღაბში“ – რა ვიცით ყველაზე ცნობილი პატიმრის რეალურ ისტორიაზე
კაცი რკინის ნიღაბში ერთ-ერთი ყველაზე იდუმალი ისტორიაა. ეს ისტორია მეფე ლუი XIV-ის მეფობის დროს საფრანგეთის ციხეში მყოფ უცნობ პატიმარზე მოგვითხრობს. თუმცა „მოგვითხრობს“ საკმაოდ ხმამაღალი ნათქვამია, რადგან პატიმრის ვინაობას ნიღბით მალავდნენ. მისმა ნამდვილმა ისტორიამ მრავალი თეორია წარმოშვა და ლიტერატურისა თუ კინოს შედევრების სცენარად იქცა.
კაცი რკინის ნიღაბში პირველად მოიხსენია ფრანგმა მწერალმა, ვოლტერმა თავის წიგნში – „ლუი XIV-ის ეპოქა“ – რომელიც 1751 წელს გამოქვეყნდა. ვოლტერის თქმით, პატიმარი ციხეში სამ ათწლეულზე მეტი ხნის განმავლობაში იმყოფებოდა. მისი ვინაობის გამჟღავნების თავიდან ასაცილებლად, ყოველთვის ეკეთა ნიღაბი. ვოლტერი ამტკიცებდა, რომ ნიღაბი რკინისგან იყო დამზადებული, თუმცა მოგვიანებითი ცნობების თანახმად, ის უფრო შავი ხავერდისგან იყო დამზადებული.
პატიმარი თავდაპირველად 1669 წელს ლუი XIV-ის ბრძანებით დააპატიმრეს. იგი ჰყავდათ რამდენიმე ციხეში, მათ შორის, პინიეროლის ციხესიმაგრეში, წმინდა მარგარიტას კუნძულის ციხესიმაგრეში და ბოლოს ბასტილიის ციხეში. მთელი პატიმრობის განმავლობაში, მას უსაფრთხოების მკაცრი წესების დაცვით და უჩვეულო თავაზიანობით ეპყრობოდნენ. მისი საკანი კეთილმოწყობილი იყო – იღებდა კარგ საკვებს და ტანსაცმელს, მაგრამ ყოველთვის იზოლირებული და მკაცრი დაცვის ქვეშ იყო.
რკინის ნიღაბში კაცის ნამდვილი ვინაობის შესახებ საუკუნეების განმავლობაში რამდენიმე თეორია გაჩნდა:
სამეფო სისხლი: ერთი პოპულარული თეორია ვარაუდობს, რომ პატიმარი ლუი XIV-ის ახლო ნათესავი, შესაძლოა, არალეგიტიმური ნახევარძმა ან თუნდაც ტყუპი ძმა იყო. ამით აიხსნება უკიდურესი საიდუმლოების აუცილებლობა და მისი განსაკუთრებული მოპყრობა.
Eustache Douger: ზოგიერთი ისტორიკოსი თვლის, რომ პატიმარი იყო ვინმე Eustache Douger-ი – კაცი, რომელიც 1669 წელს გაურკვეველი მიზეზების გამო დააპატიმრეს. Douger-ის ნამდვილი ვინაობა და მისი დაპატიმრების მიზეზები გაურკვეველია, მაგრამ მისი საქმე რკინისნიღბიანი მამაკაცის ისტორიას ემთხვევა.
პოლიტიკური პატიმარი: კიდევ ერთი თეორია ამტკიცებს, რომ პატიმარი იყო ლუი XIV-ის პოლიტიკური მტერი, მაგალითად, მაღალი თანამდებობის პირი ან დიდგვაროვანი, რომელიც მეფის წინააღმდეგ შეთქმულებაში მონაწილეობდა. ამით აიხსნება მისი დუმილის უზრუნველსაყოფად მიღებული მკაცრი ზომები.
ყალბი სინამდვილე: ზოგიერთი ვარაუდობს, რომ ნიღაბი ჩვეულებრივი პატიმრის ირგვლივ საიდუმლო აურის შესაქმნელად გამოიყენებოდა. შესაძლოა, იმდროინდელი აქტუალური საკითხებისგან ყურადღების გადასატანად ან სხვა პატიმრების გასაფრთხილებლად.
რკინისნიღბიანი კაცის ლეგენდამ შთააგონა მრავალი მხატვრული ნაწარმოების ავტორი, განსაკუთრებით, ალექსანდრე დიუმა შთააგონა, რომელმაც გაავრცელა აზრი, რომ პატიმარი ლუი XIV-ის ტყუპი ძმა იყო, რამაც საიდუმლოს კიდევ უფრო მეტი დრამატულობა შესძინა.
ეს სიუჟეტი ადაპტირებულია რამდენიმე ფილმში, სატელევიზიო სერიალსა და სპექტაკლში, რომელთაგან თითოეული, ასე თუ ისე, განსხვავებულ ინტერპრეტაციას გვთავაზობს. რკინისნიღბიანი კაცით ადამიანების მუდმივი დაინტერესება ისტორიული საიდუმლოებების მიმზიდველობას და ფარული ჭეშმარიტების გამოვლენის ადამიანურ სურვილს კარგად წარმოაჩენს.