დიპლომატი, რომელმაც ათასობით ებრაელი საკუთარი სიცოცხლის ფასად იხსნა
რაულ ვალენბერგი დაიბადა 1912 წლის 4 აგვისტოს სტოკჰოლმში, შვედეთში, გამოჩენილ და მდიდარ ოჯახში, რომელიც საკუთარი ბანკირებით, დიპლომატებითა და მეწარმეებით იყო ცნობილი. მიუხედავად მისი პრივილეგირებული წარმომავლობისა, ვალენბერგი ღრმად ემპათიური პიროვნება გახლდათ და განსაკუთრებული სამართლიანობის განცდით ცხოვრობდა. ამერიკის შეერთებულ შტატებში არქიტექტურის შესწავლის შემდეგ ის დაბრუნდა ევროპაში და საბოლოოდ, უნგრეთში ბიზნესმენობა დაიწყო.
მეორე მსოფლიო ომი მძვინვარებდა. უნგრეთი, ნაცისტების მიერ ჩადენილი სისასტიკეების გამო, ყურადღების ცენტრში იყო მოქცეული. ასობით ათასი ებრაელი საკონცენტრაციო ბანაკებში იქნა დეპორტირებული. ვალენბერგი, რომელიც უნგრელი ებრაელების მდგომარეობის გამო შეძრწუნებული იყო, აშშ-ის ომის ლტოლვილთა საბჭომ ბუდაპეშტში სპეციალურ წარმომადგენლად დაიქირავა. მის მისიას ჰოლოკოსტისგან რაც შეიძლება მეტი ებრაელის დახსნა წარმოადგენდა.
1944 წლის ივლისში, ბუდაპეშტში ჩასვლისთანავე ვალენბერგი დაუყოვნებლივ შეუდგა მუშაობას. დიპლომატიური სტატუსის გამოყენებით, მან უნგრელი ებრაელებისთვის დამცავი პასპორტების (Schutz-Pass-ის სახელით ცნობილი) გაცემა დაიწყო. შვედეთის გერბიანი ამ პასპორტების მფლობელები შვედეთის მოქალაქეებად იდენტიფიცირდებოდნენ და შვედეთის მთავრობის მფარველობის ქვეშ გადადიოდნენ, რითიც დეპორტაციისგან თავისუფლებოდნენ.
ვალენბერგმა, ასევე, მოაწყო უსაფრთხო სახლები ბუდაპეშტში, სადაც შვედეთის დროშა იყო აღმართული. ამით, ის მოსახლეობას ნაცისტების თავდასხმებისგან იცავდა. ნაცისტი ჩინოვნიკებისა და უნგრელი ფაშისტების მხრიდან მუდმივი საფრთხისა და შევიწროების მიუხედავად, ვალენბერგის ძალისხმევა საოცრად ეფექტური აღმოჩნდა. მას ათიათასობით ებრაელის სიცოცხლის გადარჩენას მიაწერენ, რაც თავისი ჭკვიანური და გაბედული ქმედებებით მოახერხა.
1945 წლის იანვარში, როდესაც საბჭოთა არმია ბუდაპეშტში წინ მიიწევდა, ვალენბერგი საბჭოთა ძალებმა საიდუმლო გარემოებებში დააკავეს. მას შემდეგ ის აღარასდროს უნახავთ. ათწლეულების განმავლობაში, მისი გაუჩინარების ზუსტი გარემოებები უცნობი რჩებოდა, თუმცა არსებობდა მოსაზრება, რომ იგი საბჭოთა ტყვეობაში გარდაიცვალა.
2016 წლის 31 ოქტომბერს შვედეთმა ვალენბერგი ოფიციალურად გამოაცხადა გარდაცვლილად.
კომენტარები
