ვახტანგ ძაბირაძე: კითხვას, მომავალში როგორ უნდა შევძლოთ უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, პასუხს ვერავინ გასცემს, თუ არ იქნა შესწავლილი მომხდარი ტრაგედიები
“კითხვას, მომავალში როგორ უნდა შევძლოთ უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, პასუხს ვერავინ გასცემს, თუ არ იქნა შესწავლილი მომხდარი ტრაგედიები, თუ არ გავარკვიეთ, ზუსტად რა და როგორ მოხდა. აქედან გამომდინარე, არ მესმის, საპარლამენტო საგამოძიებო კომისიის შექმნა რატომ არის პრობლემა?”, – ამის შესახებ ექსპერტი ვახტანგ ძაბირაძე შოვში მომხდარ ტრაგედიაზე საუბრისას აცხადებს.
როგორც რესპონდენტი “კვირის პალიტრასთან” ინტერვიუში აღნიშნავს, საჭიროა გაანალიზდეს ვითარება, გამოვლინდეს შეცდომები და დაიგეგმოს და გამოინახოს მსგავსი უბედურებების პრევენციის გზები.
“დიდი ტრაგედია დატრიალდა, ვუსამძიმრებ დაღუპულთა ოჯახებსა და ახლობლებს. სტიქიური უბედურების მასშტაბი იმხელაა, ბუნებრივია ამან საზოგადოებაში დიდი და მძიმე რეზონანსი გამოიწვია. დიახ, ყველას გვაქვს კითხვები და საჭიროა გაეცეს პასუხი. სამწუხაროდ, მომხდარს უკვე აღარაფერი ეშველება, მაგრამ, ბოლოს და ბოლოს, იქნებ მომავალში მსგავსი ტრაგედიების პრევენცია მაინც მოხერხდეს მომხდარის გაანალიზებითა და სწორი დასკვნების გამოტანით. საქართველოში, როგორც წესი, ნებისმიერ პროცესში იწყებენ ხოლმე გარკვეული ჯგუფები საკუთარი ინტერესების ძებნას, მათგან ზოგს პოლიტიკური ინტერესი აქვს, ზოგს კარიერული, ზოგს პირადი მიზანი ამოძრავებს და თავის გამოჩენას ცდილობს, დამეთანხმებით, ამგვარი უბედურებისას მსგავსი რამ ნამდვილად ამორალურია, მაგრამ ეს არის ჩვენი რეალობა, სამწუხაროდ.
თუმცა მოსახლეობის დიდი უმრავლესობისთვის ამ ტრაგედიაში ყველაზე მნიშვნელოვანი უსაფრთხოების საკითხია. ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც მსგავსი რამ დატრიალდა. გვახსოვს 2014 წელს დევდორაკის ხეობაში გლაციალურ-ღვარცოფული მოვლენა, რა დროსაც მყინვარწვერის კალთას დიდი მოცულობის ყინული მოსწყდა და ჩაიხერგა მდინარე დევდორაკ-ამალის ხეობაში, დაიღუპნენ ადამიანები; 2015 წელს დიდი მსხვერპლი მოჰყვა ვერეს ხეობაში სტიქიას და ა.შ. ბოლოს და ბოლოს, მთელი გაზაფხულის განმავლობაში გვესმოდა რიკოთზე არსებული პრობლემების თაობაზე… მოკლედ, ჩვენი საზოგადოების მთავარი წუხილი და ინტერესი ის არის, თუ რა გველის ხვალ-ზეგ, როგორ უნდა ავიცილოთ თავიდან მსგავსი ტრაგედიები, მთავარი კითხვაც – შეიძლებოდა თუ არა შოვში სტიქიისას ამხელა მსხვერპლის თავიდან აცილება, სწორედ საზოგადოების ხვალინდელი დღის შიშისგან მომდინარეობს. კითხვას, მომავალში როგორ უნდა შევძლოთ უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, პასუხს ვერავინ გასცემს, თუ არ იქნა შესწავლილი მომხდარი ტრაგედიები, თუ არ გავარკვიეთ, ზუსტად რა და როგორ მოხდა. აქედან გამომდინარე, არ მესმის, საპარლამენტო საგამოძიებო კომისიის შექმნა რატომ არის პრობლემა?
ერთ მომენტსაც მინდა გავუსვა ხაზი – ჩვენ რომ ამგვარ ტრაგედიამდე მივედით, ეს არ შეიძლება მხოლოდ ხელისუფლებას დაჰბრალდეს. უნდა გადავხედოთ, რა ხდებოდა წარსულში, წინა ხელისუფლების დროს ვინ რას აკეთებდა. დიახ, დღეს ყველაზე დიდი პასუხისმგებლობა მომხდარზე ხელისუფლებას ეკისრება, მაგრამ კითხვებს ვერც წინა ხელისუფლების წარმომადგენლები გაექცევიან. ამიტომ ერთმანეთის დადანაშაულებას, სჯობს პოლიტიკური ინტერესების მიღმა იფიქრონ და იზრუნონ, ხვალ რა არის გასაკეთებელი, რათა მსგავსი ტრაგედიები არ დაგვატყდეს თავს. საჭიროა გაანალიზდეს ვითარება, გამოვლინდეს შეცდომები და დაიგეგმოს და გამოინახოს მსგავსი უბედურებების პრევენციის გზები. ჩემი აზრით, პარლამენტში, საგამოძიებო კომისიის ფარგლებში ამის განხილვა უფრო მეტად მისცემს საშუალებას საზოგადოებასაც ამ უმნიშვნელოვანეს თემაზე მეტად გაამახვილოს ყურადღება. ეს მოგვცემს საშუალებას არა მარტო ამ ტრაგედიაზე დასაფიქრებლად, არამედ სხვა შემთხვევებზეც. მაგალითად, მიმაჩნია, რომ აუცილებლად უნდა იქნეს გამოკვლეული, რა მოხდა ამ რამდენიმე თვის წინ, როდესაც რიონმა ახალაშენებული ხიდი წაიღო? დღემდე ვერსად ვნახე დასაბუთებული ახსნა, ვერც ის გავარკვიე, დაისაჯა თუ არა ვინმე ამის გამო…” ვინ აშენებს და ვინ უწევს ზედამხედველობას ამ ახალ პროექტებს ისედაც რთული რელიეფის ქვეყანაში?.. რა ელის რიკოთზე მიმდინარე მშენებლობას, რა გამძლეობის იქნება იქ მშენებარე ხიდები და გვირაბები? ამ ყველაფერზე საზოგადოებას სჭირდება პასუხები და ჩვენც ამ პასუხების მოთხოვნით არ უნდა დავიღალოთ. ძალიან ცუდია, როდესაც ასეთი მნიშვნელოვანი საკითხები პოლიტიკური გარჩევის თემა ხდება, მაგრამ ეს არის ჩვენი სამწუხარო რეალობა. ოპოზიციაც და ხელისუფლებაც ერთნაირად იქცევიან. რა გამართლება აქვს ხელისუფლებას, რომელიც აცხადებს, რომ არ სურს კომისიის შექმნა. რატომ არ უნდა, ეს ხომ იმავე წუთში აჩენს კითხვებს, რომ რაღაც ისე ვერ არის, რომ რაღაც აშინებს ხელისუფლებას. სხვა შემთხვევაში რა პრობლემა უნდა იყოს კომისიის შექმნა, ვერ გამიგია. ოპოზიცია პოლიტიკურად ბევრად უკეთესად გამოიყენებს იმას, რომ ხელისუფლება უარს ამბობს კომისიის შექმნაზე, ვიდრე უშუალოდ კომისიაში მუშაობას.
კიდევ ერთხელ გავიმეორებ – ხელისუფლებამაც და ოპოზიციამაც უნდა შეიგნონ, რომ კომისიის მუშაობის შედეგი უნდა იყოს ამ თვალსაზრისით არსებულ სისტემაში თეთრი ლაქების გამოვლენა და აღმოფხვრა, იქნება ეს ხარვეზები სახელისუფლებო ვერტიკალში თუ ტექნიკურ-ფინანსურ სტრუქტურებში, თან ისიც უნდა გვახსოვდეს, რომ კლიმატი მთელ მსოფლიოში იცვლება და იცვლება საქართველოშიც, ხვალ-ზეგ უფრო უარესს უნდა ველოდოთ. თუ დღეს არ დავიწყეთ ამაზე ფიქრი (მთელ საზოგადოებას ვგულისხმობ და არამარტო ხელისუფლებას და ოპოზიციას), კიდევ უარეს დღეში აღმოვჩნდებით. კარგი იქნებოდა, ასეთი ტრაგედიების დროს მაინც ივიწყებდნენ პოლიტიკურ ინტერესებს, მაგრამ როგორც ხელისუფლება, ისე ოპოზიცია ცდილობს ეს ამბავი პოლიტიკურად გამოიყენოს. რა თქმა უნდა, ხელისუფლებასთან არის მთავარი კითხვა, რატომ არ შეიქმნა მონიტორინგის სისტემები, მით უფრო, თუ დაპირებაც გაცემული იყო, მაგრამ მე “ნაციონალურ მოძრაობასთანაც” მაქვს კითხვა – მათ რა გააკეთეს, როდესაც ხელისუფლებაში იყვნენ? მაგალითად, ყველას გვახსოვს რიკოთის ტრაგედია, რომელიც სწორედ მათი ხელისუფლებაში ყოფნის დროს მოხდა. გვიპასუხონ, ამის მერე რა გააკეთეს უსაფრთხოებისთვის? ხელისუფლებები მიდიან და მოდიან, მაგრამ ეს ისეთი თემაა, რომელიც ფართო სპექტრით ითხოვს გააზრებას და გაანალიზებას. როცა ვლაპარაკობთ უსაფრთხოების სისტემებზე, არავის არაფერი გაუკეთებია, მათ შორის არც “ნაციონალურ მოძრაობას”, ბოლოს და ბოლოს, სწორედ მაგათი ხელისუფლების დროს გაუქმდა გეოლოგიური სამსახური, თუმცა ეს “ქართულ ოცნებას” სულაც არ ამართლებს.
არ ვიცი, გახარიას ჯგუფი უჭერს თუ არა კომისიის შექმნას მხარს, მესმის, რომ შეიძლება გახარიასთანაც იყოს კითხვები, მაგრამ ეს ის თემაა, რომელზეც აუცილებლად უნდა დაისვას კითხვები და პასუხიც გაეცეს. აბსოლუტურად ვეთანხმები “ლელოს” განცხადებას რიკოთის უღელტეხილზე. არ ვიცით, იქ რა მოხდება ხვალ-ზეგ. ისევ რიონში ახალაშენებული ხიდის ჩანგრევა უნდა გავიხსენო. ხომ ფაქტია, რომ აშენდა არასწორად, არაპროფესიონალურად. რატომ ვართ დაზღვეული იმისგან, რომ იგივე არ განმეორდება რიკოთზე? ეს ყველაფერი ერთიან კონტექსტში უნდა გავიაზროთ. თუ ადამიანს ეს პრობლემები მართლა აწუხებს და ამ უბედურებაში პოლიტიკურ სარგებელს არ ეძებს, მაშინ შეუძლებელია ის კომისიის შექმნას ეწინააღმდეგებოდეს. კომისიის მუშაობაში უნდა მონაწილეობდნენ როგორც ქართველი, ისე უცხოელი სპეციალისტები. ჩვენ გვჭირდება პასუხები ამ საქმის პროფესიონალებისგან, რასაც უნდა მოჰყვეს ახალი საკანონმდებლო ინიციატივებიც, მათ შორის სისხლის სამართლის კოდექსშიც, იქნება ეს დაუდევრობა გულგრილობის მუხლი თუ ფულის კეთების მიზნით გარკვეულ საკითხებზე თვალის დახუჭვა. მიმაჩნია, რომ ამგვარ დანაშაულებს ხანდაზმულობის ვადა არ უნდა ჰქონდეთ. მე არა ვარ სპეციალისტი, მაგრამ ძალიან მეეჭვება სხვაგვარად ამ პრობლემებს რაიმე ეშველოს. რიკოთი ისეთი საკითხია, როდესაც, უკაცრავად პასუხია და, ჩვენი ხელისუფლების წარმომადგენელთა ფარატინა განცხადებებს ნამდვილად ვერ ვენდობით. მათი დაჟინებული მტკიცება, პირადად მე უფრო მეტ ეჭვს მიღვივებს. რაც არ უნდა ბევრი ილაპარაკოს ხელისუფლებამ, მოსახლეობის უმრავლესობას ტრაგედიები ახსოვს, მათ შორის ამ გაზაფხულზე რიკოთზე შექმნილი პრობლემები და ითხოვს საფუძვლიანი ექსპერტიზის ჩატარებას. მეც მივაქციე ყურადღება, როგორ გამოლაგდნენ მინისტრები და გვიმტკიცებდნენ რაღაცას, არ გვჯერა, ბატონო, თქვენი, ისევე როგორც არ გვჯერა ოპოზიციის წარმომადგენლების, რომლებიც ამ განცხადებებს საკუთარი პოლიტიკური ინტერესების გამო აკეთებენ და არა იმიტომ, უსაფრთხოებაზე რეალურად შესტკივათ გული. ამიტომ არის საჭირო საერთაშორისო ექსპერტიზის ჩატარება.
ერთადერთი, რაც შემიძლია გითხრათ, ის არის, რომ როგორც “ნაციონალური მოძრაობის”, ისე “ქართული ოცნების” ელიტა, როდესაც საქმე შეეხება ბიზნესს და დიდი ფულის შოვნას, მშვენივრად პოულობენ საერთო ენას. ლაპარაკია განსაკუთრებით ისეთ ბიზნესზე, რომელიც არა მარტო მომგებიანია, არამედ სავსეა შავი ხვრელებითაც… ცათამბჯენების აშენებაზე ინფორმაციამ ჩვენს საზოგადოებაში სამართლიანად გამოიწვია მკვეთრად უარყოფითი რეაქცია. თუ მართლა ააშენეს ეს ცათამბჯენები, ნამდვილი კატასტროფა იქნება – გმირთა მოედანზე მანქანით გავლა, უკვე ისედაც შეუძლებელია. ვერ გამოვრიცხავთ რაიმე თამაშთანაც გვქონდეს საქმე, რათა “ქართუმ”, რომელიც პირდაპირ უკავშირდება მმართველ პარტიას, არჩევნების წინ ამ ცათამბჯენების გამო საზოგადოების გულისწყრომა აიცილოს თავიდან. ვინ რას თამაშობს და რა გარიგებებია, ჯობს იმ ხალხს ჰკითხოთ, ვინც ამ საქმეებშია ჩახედული. ვიმეორებ, ერთი რამ ცხადია, როცა საქმე შეეხება ფულს, ძველი და ახალი ხელისუფლების წარმომადგენლებს თანამშრომლობის პრობლემა არა აქვთ. მხოლოდ ჩვენ გვაჩვენებენ თავს, თითქოს ერთმანეთის მტრები არიან…”,- განაცხადა ძაბირაძემ.