როდის მოქმედებს სასმელზე განწყობა და როდის არის დამოკიდებული ღვინო ადამიანის ხასიათზე…
„ღვინო საკუთარ მეღვინეს ჰგავს… სტილი, ხასიათი, რომელიც მეღვინეს ახასიათებს, სასმელზე ზუსტი ხელწერით აისახება“, – საერთაშორისო ღვინის ექსპერტი ანა გოდაბრელიძე საქართველოში ქალისთვის ჯერ კიდევ ცოტა უჩვეულო, საკუთარ პროფესიაზე გვესაუბრა…
– მეღვინეების ტრადიციული ოჯახიდან ვარ. დედა მეღვინეა, ჩემი ძმაც, ბიძაჩემიც და ბავშვობიდან ამ წრეში ვტრიალებ. ამის გამო გადაწყვეტილების მიღება არ გამჭირვებია და მეღვინეობა გადავწყვიტე.
– …და შეძელი ფრანგული ღვინის ხელოვნება გესწავლა…
– აგრარულ უნივერსიტეტში ვსწავლობდი. 2001 წელს სტაჟირება ბურგუნდიაში გავიარე. შემდეგ – ბორდოში… საქართველოში 2003 წელს დავბრუნდი და სადოქტოროზე მუშაობა დავიწყე. 2004 წელს უკვე კომპანიას ვხელმძღვანელობდი. ამავე წელს ჩემმა პირველად დაყენებულმა ღვინომ – საფერავმა საერთაშორისო ექსპერტების ძალიან მაღალი შეფასება მიიღო და საზღვარგარეთ ოქროს მედალი დაიმსახურა. შემდეგ საფრანგეთის საელჩომ შემომთავაზა დაფინანსება და ისევ ბორდოში დავბრუნდი. სადაც მონტესკიეს უნივერსიტეტში მაგისტრატურაზე მევენახეობა-მეღვინეობის სექტორის სამართალი–ეკონომიკა და მართვა ვსწავლობდი. INAO-ს ინსტიტუტში მომიწია სამაგისტრო სტაჟირების გავლა და ასევე ვმუშაობდი ბორდოში, უვნებლობის (DGCCRF) ლაბორატორიაში. 2007 წლიდან საქართველოს სადეგუსტაციო კომისიის თავმჯდომარე ვარ. 2013 წლიდან აგრარული უნივერსიტეტის მევენახეობა–მეღვინეობის ფაკულტეტის აკადემიური სწავლების ხელმძღვანელი. მაქვს ჩემი სკოლა – „საქართველის ღვინის სკოლა“, სადაც დეგუსტაციის შემსწავლელი კურსებია და რომელიც 2009 წლიდან ფუნქციონირებს. ასევე ვარ „წინანდლის ღვინის სკოლის“ (საკვირაო სკოლა) დირექტორი.
– საქართველოში ღვინის საერთაშორისო ექსპერტი ქალი მხოლოდ შენ ხარ. თუ გიგრძვნია დამოკიდებულება, რომ „მამაკაცი ღვინოსთან უფრო კომპეტენტურია“?…
– მხოლოდ მე, ხმამაღალი ნათქვამია. გარკვეული პერიოდის წინ ეს დამოკიდებულება საქართველოში ნამდვილად იყო. ახლაც გვაქვს შემთხვევები, 2 წლის წინ, როცა ჩვენს სტუდენტე
ბს ღვინის კომპანიებში სტაჟირებაზე ვაგზავნიდით, კომპანიებს ბიჭის გაგზავნა უთხოვიათ. თუმცა, ჩვენი ბავშვები იმდენად კარგები არიან, რომ ბოლო დროს ასეთი მოთხოვნა თითქმის აღარ არის. მეღვინეობა რთულია, თუ არ ჩავთვლით მხოლოდ დეგუსტაციას, გასინჯვას, რომელიც თავისთავად რთულია, მაგრამ ამ შემთხვევაში მე ფიზიკურ დატვირთვაზე ვსაუბრობ. თუ გინდა, კარგი მეღვინე გახდე, მაშინ ცისტერნაც უნდა გარეცხო, რთვლის პერიოდში თითქმის 24 საათი იმუშაო და ეს არ არის ერთჯერადი. რთველი ერთი თვის განმავლობაში ან შეიძლება მეტ ხანსაც გაგრძელდეს. ამიტომ ქალმაც უნდა გაუძლოს ამ ყველაფერს. უცხოეთში მამაკაცების თანაფარდობა ცოტათი მეტია. ჩვენთან ჯერჯერობით მე-4 კურსზე 32 სტუდენტიდან 9 გოგო მყავს. იმედი მაქვს, გოგოების რაოდენობა უფრო მოიმატებს. მინდა აღვნიშნო, რთვლის პერიოდში ღვინის კომპანიებიდან პრაქტიკის შეფასებები რომ მივიღე, გოგოებსაც, ისევე როგორც ბიჭებს მაღალი შეფასებები ჰქონდათ.
– ახლაც თუ არის შესაძლებელი, სტუდენტებმა პრაქტიკა საზღვარგარეთ გაიარონ?
– რა თქმა უნდა, ჩვენ დავდეთ ხელშეკრულება გაიზენჰაიმის (გერმანია) უნივერსიტეტთან, სადაც ჩვენი ორი სტუდენტი წავიდა. იგეგმება კიდევ ოთხი სტუდენტის გაგზავნა. ასევე ხელშეკრულება დავდეთ მონტელიეს (საფრანგეთი) სუპაგოსთან, სადაც ორი სტუდენტი უნდა გავუშვათ. გვაქვს სხვა უნივერსიტეტებიდანაც შემოთავაზება, სადაც ჩვენი ბავშვები ისწავლიან. ეს ორივე უნივერსიტეტი მსოფლიოს საუკეთესო უნივერსიტეტების რიცხვში შედის და ყველაზე გასახარი ის არის, რომ ჩვენმა გაგზავნილმა ორმა სტუდენტმა ადგილობრივი პროფესორებისგა
ნ ძალიან მაღალი შეფასება მიიღო. ასეთ უნივერსიტეტებში წასვლა ნიშნავს, სწავლის ძალიან მაღალ დონეს და პრაქტიკის შესაძლებლობას. იმის გათვალისწინებით, რომ აგრარულ უნივერსიტეტში 2013 წელს აღდგა მევენახეობა-მეღვინეობის ფაკულტეტი და ჩვენ ორ წელში შევძელით სტუდენტების საზღვარგარეთ გაშვება, ეს ნამდვილად კარგი შედეგია.
– საქმე, რომელიც მხოლოდ საქმე არ არის…
– ეს არის საქმეც, რომელიც უზომოდ მიყვარს. ვამბობ ხოლმე, რომ ფულს მიხდიან იმაში, რასაც დიდი სიამოვნებით ვაკეთებ. იყო პერიოდი, როცა უცხოეთშიც და საქართველოშიც წლების განმავლობაში ღვინოს ვაყენებდი. ეს ნამდვილად დიდი ხელოვნებაა – შექმნა ღვინო. შექმნა ისეთი, რომ ასიამოვნო მომხმარებელი – პროფესიონალი იქნება თუ მოყვარული, რომელიც აგემოვნებს ამ ღვინოს, აფასებს. ეს იმას ჰგავს, როცა რეჟისორი ფილმს იღებს და მერე მაყურებელი აფასებს. ასევე არის ღვინო, მით უმეტეს, ამას ვაგემოვნებთ. ღვინის შექმნის პროცესი ყველაზე მნიშვნელოვანია, ხშირად ვამბობთ ხოლმე, რომ ღვინო თავის შემქმნელს, მეღვინეს ჰგავს სტილით, ხასიათით, რომელიც მეღვინეს ახასიათებს, სასმელზე ზუსტი ხელწერით აისახება. მეორე პროცესი, რომელიც ასევე თან სდევს ჩემს პროფესიას, ეს არის დაგემოვნების პროცესი. შეფასების, რომელიც ცალკე ნიჭია და ესეც ხელოვნებაა. როგორც კრიტიკოსი უდგება სხვადასხვა დარგში ნამუშევარს, ასევეა ღვინის შემთხვევაში. ღვინის შეფასება, პროფესიონალური იქნება თუ ისე, მეგობრების წრეში, ძალიან დიდი სიამოვნებაა ჩემთვის…
– შეფასების დროს რითი ხელმძღვანელობ?
– ძირითადი სამი ეტაპი არსებობს: ვიზუალური შეფასება, რომელსაც ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, ფერი ძალიან ბევრ რამეზე მეტყველებს. ვიზუალურობაში ყურადღებას ვაქცევთ არა მარტო ფერს, არამედ მის გამჭვირვალობას, სიკრიალეს. ცქრიალა ღვინოზე თუ ვილაპარაკებთ, იქ მის სიცქრიალეს, რომელიც რამდენიმე კრიტერიუმით ფასდება… შემდეგ არის არომატით შეფასება. როგორი არომატებით ხასიათდება, რამდენად ინტენსიურია, ხანგრძლივია და საინტერესო. მესამე ეტაპი კი არის დაგემოვნება.
ასევე ინტენსივობა ამ არომატების, დახარისხება, რა ტიპის არომატებია, არის თუ არა ხანგრძლივი, ანუ დაგემოვნების შემდეგ რამდენად დიდხანს რჩება ეს გემო… თუმცა საბოლოოდ ყველაზე მნიშვნელოვანია თვითონ ღვინო, მთლიანობაში, როგორ განწყობას გვიქმნის – რამდენად ხასიათიანია ეს ღვინო. ხშირად ყოფილა, რომ კრიტერიუმებით ცალ-ცალკე მაღალი ქულა დაგვიწერია, მაგრამ მთლიანობაში რაღაც დიდად არ გხიბლავს ეს ღვინო. ასე, რომ საბოლოო განწყობას, რასაც ეს ღვინო გაძლევს, ძალიან დიდი და გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს…
– რამდენად განსხვავდება ქალისა და მამაკაცის ღვინის ექსპერტების გემოვნება… რომელი უფრო სანდოა?
– ამბობენ ხოლმე, რომ ქალები უფრო უკეთესად აფასებენო. თუმცა მე ამას ცალსახად ვერ ვიტყვი. ზოგადად, მარტივი არ არის ღვინის შეფასება. ამიტომაცაა, რომ ღვინის კონკურსზე თუ ოფიციალურ სადეგუსტაციო კომისიაში, ყოველთვის რამდენიმე ადამიანი აფასებს. რადგან ვიცით, რომ ეს შეფასება, ზოგადად, ძალიან სუბიეტურია. დამოკიდებულია, იმ პერიოდში ადამიანი როგორ განწყობაზეა და ა.შ. ამიტომ მაქსიმალურად უნდა გამოვრიცხოთ ეს სუბიექტურობა და მივუახლოვოთ ობიექტურ შეფასებას.
– „გემოვნების სწავლა“ შესაძლებელია?
– დიდი მნიშვნელობა აქვს გემოვნების რეცეპტორებს, რამდენად კარგად არის განვითარებული. ვიზუალურადაც – ფერებს სხვადასხვა ადამ
იანი განსხვავებულად აღიქვამს. „საქართველოს ღვინის სკოლაში“ მუდმივად ტარდება დეგუსტაციის შემსწავლელი კურსები. ზოგიერთ ადამიანს სწავლისა და ვარჯიშის მერე მაინც უჭირს ამა თუ იმ არომატის აღქმა. ზოგადად რომ ვთქვათ, რა თქმა უნდა, ვარჯიშის შემდეგ ვითარდება ჩვენი რეცეპტორები, მაგრამ თუკი გარკვეული პრობლემები გვაქვს, გრძნობის რეცეპტორებთან დაკავშირებით ამას ვერც პრაქტიკა უშველის და ვერც სწავლება…
– ღვინის ექსპერტების მომავალი საქართველოში…
– ამ პროფესიით დაინტერესება ძალიან დიდია, წელს 32 ბავშვი ამთავრებს ჩვენს ფაკულტეტს. მომავალ წელს ეს რიცხვი ლამის გასამმაგებულია. ჩვენ დარგს ყოველ წელს ამდენი სტუდენტი არ სჭირდება, ამიტომ, სავარაუდოდ, გარკვეულ ლიმიტს დავაწესებთ. ამ ბავშვებს უკვე შესაძლებლობა აქვთ, ბაკალავრიატი, მაგისტრატურა ან სადოქტორო მსოფლიოს წამყვან უნივერსიტეტებში დაამთავრონ. რაც შეეხება, ზოგადად, ჩვენი მომხმარებლის ცოდნას, ჯერ იმ დონეზე არ არის რასაც ჩვენ ვისურვებდით, თუმცა ღვინის დაგემოვნების შემსწავლელთა სურვილი ყოველ წელს მატულობს. ჩემს სკოლაში დეგუსტაციის შემსწავლელ კურსებზე დაინტერესება დიდია. რაც უფრო მეტი ღვინის შემფასებელ-დამფასებელი გვეყოლება, ჩვენი ღვინის ხარისხიც უკეთესი იქნება, რადგან, როგორც ამბობენ, ქვეყნის ღვინის ხარისხს ამ ქვეყნის ღვინის მოყვარულები, მომხმარებლები აყალიბებენო.
– რომელი ღვინო უყვარს ანა გოდაბრელიძეს?
– ეს ცოტა რთული სათქმელია ჩემთვის. იმიტომ რომ მე, არა მარტო ღვინო მიყვარს, მიყვარს კარგი კერძების დაგემოვნებაც. აქედან გამომდინარე, იმის მიხედვით, თუ რა კერძს მივირთმევ, ვარჩევ ღვინოსაც. ამიტომ მიყვარს კარგად დაყენებული, ხარისხიანი ღვინო. ისე კი უპირატესობას მაინც წითელ მშრალ ღვინოებს ვანიჭებ.
– თავისუფალ დროს, თქვენს გვერდით ისევ ღვინო თუ შეიძლება იყოს…
– რა თქმა უნდა. ჩვენი ოჯახისთვის ღვინო განუყრელია. ჩემი მეუღლეც მიეჩვია, წიგნს კითხულობს თუ ტელევიზორს უყურებს, ერთი ჭიქა ღვინო ყოველთვის მის გვერდითაა. ოღონდ ეს ხდება ისე, რომ ერთი ან ორი ჭიქა მთელი საღამოს განმავლობაში ისმება. ამბობენ, რომ ერთ ჭიქა ღვინით უფრო თამამად და თავისუფლად ლაპარაკობ – ამ მოსაზრებას ვეთანხმები…
ნინო ჯაჯანიძე