როგორ განაღმეს ცოცხალი ადამიანი საბჭოთა ქირურგებმა
სამხედრო ქირურგის პროფესია მოითხოვს სპეციალისტისგან არა მხოლოდ მაღალი კვალიფიკაციის, არამედ, ხშირად, მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მიღებას, რომლებზეც დამოკიდებულია ადამიანის სიცოცხლე. გვინდა, მოგითხროთ რეალურ შემთხვევაზე საბჭოთა ქირურგების პრაქტიკიდან, როდესაც ექიმების უნარ-ჩვევებსა და ცოდნაზე იყო დამოკიდებული არა მხოლოდ პაციენტის, არამედ – თავად ექიმების ბედი.
დუშანბეს სამხედრო ჰოსპიტალში 1986 წლის სექტემბერში ჩატარებული ოპერაცია აბსოლუტურად უნიკალურია. მედიცინის მთელ ისტორიაში მსგავსი ქირურგიული ჩარევა მსოფლიოში არსად ჩატარებულა და საბჭოთა ექიმებს დამოუკიდებლად უნდა შეემუშავებინათ მისი განხორციელების მეთოდოლოგია და ინსტრუმენტების დიზაინიც კი.
ჯარისკაცმა ვიტალი გრაბოვენკომ ავღანელ მოჯაჰედებთან ბრძოლის დროს ყუმბარმტყორცნის ქამარი აღჭურვა და დაიჭრა. მებრძოლს პირველადი დახმარება ადგილზე აღმოუჩინეს, შემდეგ კი თვითმფრინავით დუშანბეს სამხედრო ჰოსპიტალში გაგზავნეს. იქ ვიტალის მრავლობითი ნამსხვრევებისგან ჭრილობები დაუმუშავეს და რენტგენი გადაიღეს, რამაც დამატებითი პრობლემა არ გამოავლინა.
გრაბოვენკოს ჭრილობა არასერიოზულად ჩათვალეს და ეგონათ, რომ სწრაფად გამოჯანმრთელდებოდა. მაგრამ ეს არ მოხდა – მარჯვენა მხარის მიდამოში ჭრილობას შეხორცება არ სურდა და მკლავმა დაკარგა მობილურობა. ექიმებმა ვარაუდობდნენ, რომ კუნთთაშორისი ჰემატომის ბრალი იყო და გადაწყვიტეს ხელახალი რენტგენოგრაფია. მეორე რენტგენმა აჩვენა, რომ ქსოვილებში იყო 11/3 სანტიმეტრი ზომის ობიექტი, რომელიც ექიმებმა ვერ ამოიცნეს. სურათი აჩვენეს საავადმყოფოში მკურნალ სამხედროებს და ორმა მათგანმა ობიექტი ამოიცნო, როგორც ყუმბარა, რომელიც, სხვა სიკეთესთან ერთად, ასევე საბრძოლო მოქმედებაშია მოყვანილი.
ექსპერტებმა გააფრთხილეს, რომ საბრძოლო მასალა შეიძლება აფეთქდეს ნებისმიერ მომენტში შემთხვევითი მოძრაობისგანაც კი. ექიმებისთვის ეს სიახლე შოკი იყო – ვიტალი გრაბოვენკო ორი კვირა იმყოფებოდა განყოფილებაში, საავადმყოფოში დამოუკიდებლად გადაადგილდებოდა და ერთხელ მაგიდის ჩოგბურთის თამაშიც კი სცადა. ის, რომ ყუმბარა არ აფეთქდა, ნამდვილი სასწაული იყო, მაგრამ მასზე დაყრდნობა აღარ შეიძლებოდა. საჭირო იყო სასწრაფო ოპერაციის ჩატარება და ჯარისკაცის სხეულიდან საშიში ნივთის ამოღება. შეიკრიბა სამედიცინო კონსილიუმი, რომელზეც გადაწყდა, რომ საავადმყოფოს ხელმძღვანელმა, იური ალექსეევიჩ ვორობიოვმა უნდა ჩაატაროს უნიკალური და წარმოუდგენლად საშიში ოპერაცია და მას ქირურგი – ალექსანდრე დოროხინი დაეხმარებოდა. ანესთეზია ვლადიმერ მოისეიკინს დაევალა, ხოლო ექთნები, ოპერაციის განსაკუთრებული საფრთხის გამო, გადაწყდა, რომ არ ჩაერთონ საქმეში.
სამივე ექიმს მშვენივრად ესმოდა, რა რისკებს იღებდნენ და იცოდნენ, რომ შეიძლება, დაიხოცონ. ვორობიოვი ორი შვილის მამა იყო, ცოლი კი ამ დროს მესამე შვილს ელოდებოდა, მოისეიკინიც ახალგაზრდა მამა იყო, დოროხინი კი სულ რაღაც ერთი თვის წინ დაქორწინდა. ამის მიუხედავად, არცერთმა ექიმმა წამითაც არ დააყოვნა, რთული არჩევანი გააკეთა. ოპერაციისთვის მზადება აფეთქების არსებული საფრთხის გათვალისწინებით, საგანგებო რეჟიმში მიმდინარეობდა. პაციენტი ცალკე ოთახში მოათავსეს, სადაც ექთნები მხოლოდ ტყვიაგაუმტარი ჟილეტებით შევიდოდნენ. ექიმებისთვის ჩამოტანილი იყო სპეციალური დამცავი კოსტუმები, რომლებშიც განაღმვით ახორციელებენ. ეს აღჭურვილობა 40 კგ-ს იწონიდა და არც თუ ისე კომფორტული იყო, მით უმეტეს, თუ გავითვალისწინებთ იმ დროს დუშანბეში 40 გრადუს სიცხეს.
ქირურგების შეძლებისდაგვარად დასაცავად ქარხანაში სასწრაფოდ დამზადდა სპეციალური ხელსაწყოები – დამჭერები მცველით, ხმლის სახელურივით. აფეთქების შემთხვევაში, ფოლადის დაცვამ ოდნავ მაინც უნდა შეამციროს ფრაგმენტების მავნე მოქმედება. გადაწყდა, რომ ოპერაცია ჩაეტარებინათ სამკურნალო ოთახში და მომზადებული ყოფილიყო მეზობელი საოპერაციო ოთახიც, თუ აფეთქება მოხდებოდა და თავად ექიმებს დახმარება დასჭირდებოდათ. ასევე, მომზადდა სისხლი, ოპერაციის ყველა მონაწილეს თუ დასჭირდებოდა გადასხმა.
ყუმბარის ამოღების ორი გზა არსებობდა. უმარტივესი გზა იყო მისი ამოჭრა, მაგრამ ექიმმა ვორობიოვმა მაშინვე გამორიცხა ეს ვარიანტი. ამ შემთხვევაში, აფეთქების რისკი ნაკლები იქნებოდა, მაგრამ ახალგაზრდა ბიჭი სამუდამოდ ხეიბარი დარჩებოდა უმოძრაო მკლავით. გადაწყდა, რომ ყუმბარა სუფთა ჭრილით ამოეღოთ – ეს წარმოუდგენლად საშიში იყო, მაგრამ ამან საშუალება მისცა კიდურის მუშაობას.
ოპერაცია, რომელსაც მოსკოვიდანაც კი აკვირდებოდნენ, წარმატებით დასრულდა. ქირურგებმა შეძლეს პაციენტის კუნთებიდან სასიკვდილო უცხო სხეულის ამოღება, რომელიც მაშინვე გამნაღმველებს გადასცეს. ვიტალი გრაბოვენკო გადაიყვანეს ჩვეულებრივ პალატაში, სადაც მან, გონს რომ მოვიდა, დაინახა მამა, რომელიც დუშანბეში გაფრინდა შორეული ჩერნიჰივის რეგიონიდან.
ოპერაცია შეიძლება, მივიჩნიოთ ვიტალის მეორე დაბადებად პირდაპირი გაგებით, რადგან ამ დღეს იგი 20 წლის გახდა. მამა-შვილმა გადაწყვიტა, ვიტალის მეუღლისთვის არ ეცნობებინა, სინამდვილეში რა მოხდა და აცნობეს, რომ ეს მხოლოდ აპენდექტომია იყო, ორიოდე თვის შემდეგ, როცა ჭრილობები შეხორცდა, გრაბოვენკო სახლში წავიდა.
ავღანეთში ბრძოლების დროს ექიმებმა ბევრი გმირობა შეასრულეს, მაგრამ ეს განსაკუთრებული იყო. ცოცხალი ადამიანის განაღმვის ამბავი დაიბეჭდა ათეულობით საბჭოთა გაზეთში, მასზე საუბრობდნენ რადიოსა და ტელევიზიის ახალ ამბებში, უყვებოდნენ ბავშვებს სკოლაში. მაგრამ ძალიან სწრაფად საბჭოთა ექიმების თავდადების ეს წარმოუდგენელი მაგალითი დავიწყებას მიეცა.